انجمن های علمی، نماد اقدامات داوطلبانه در ایران

به گزارش اقتصاد آنلاین، به‌مناسبت نقش کلیدی انجمن‌های علمی در توسعه کشور، با محمدرضا انبیائی، نایب رئیس هیئت مدیره و دبیرکل انجمن مدیریت کسب و کار ایران و عضو هیئت مدیره شورای انجمن‌های علمی کشور، به گفتگو نشسته‌ایم تا از اهمیت این نهادها، چالش‌های پیش‌رو و راهکارهای تقویت نقش آن‌ها در توسعه پایدار کشور بیشتر بدانیم. 
انبیائی در پاسخ به این موضوع که انجمن‌های علمی چه نقشی در توسعه کشور دارند و چرا حمایت از آن‌ها ضروری است؟ با اشاره به نقش ویژه انجمن‌های علمی به‌عنوان نهادهای مرجع علمی و داوطلبانه، به عنوان یکی از ارکان اصلی پیشرفت علمی، اقتصادی و اجتماعی در کشورهای مختلف افزود: این نهادها با گردهم آوردن متخصصان، پژوهشگران و صاحب‌نظران، به تولید دانش، انتقال فناوری و ارائه راهکارهای علمی برای حل چالش‌های ملی کمک می‌کنند. در کشورهای توسعه‌یافته، انجمن‌های علمی نه‌تنها به‌عنوان مراکز تولید دانش، بلکه به‌عنوان مشاوران سیاست‌گذاران و صنایع عمل می‌کنند. برای مثال، در ایالات متحده آمریکا، انجمن‌های علمی مانند انجمن پیشبرد علوم آمریکا (AAAS) نقش کلیدی در شکل‌دهی به سیاست‌های علمی و فناوری ایفا می‌کنند.
عضو هیئت مدیره شورای انجمن های علمی کشور ادامه داد: در ایران نیز انجمن‌های علمی با وجود چالش‌های فراوان، توانسته‌اند در حوزه‌های مختلفی مانند انرژی، محیط زیست، فناوری اطلاعات و مدیریت کسب‌وکار، گام‌های مؤثری بردارند. با این حال، هنوز جایگاه این نهادها در فرآیندهای تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری به‌طور کامل تثبیت نشده است. حمایت از انجمن‌های علمی نه‌تنها یک اقدام فرهنگی، بلکه یک ضرورت استراتژیک برای توسعه پایدار کشور است.
وی با اشاره به اینکه در ایران، حدود 400 انجمن علمی ثبت‌شده وجود دارد که در حوزه‌های مختلف علمی و تخصصی و تحت نظارت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری فعالیت می‌کنند، خاطرنشان کرد: این انجمن‌ها با وجود محدودیت‌های مالی و ساختاری، توانسته‌اند در برخی حوزه‌ها مانند انرژی‌های تجدیدپذیر، فناوری نانو و مدیریت کسب‌وکار، دستاوردهای قابل‌توجهی داشته باشند. با این حال، در مقایسه با کشورهای توسعه‌یافته، انجمن‌های علمی ایران با چالش‌های جدی‌تری مواجه هستند.
در کشورهایی مانند آلمان، آمریکا و ژاپن، انجمن‌های علمی به‌طور مستقیم در سیاست‌گذاری‌های کلان ملی مشارکت دارند و بودجه‌های قابل‌توجهی از سوی دولت و بخش خصوصی دریافت می‌کنند. برای مثال، در آلمان، انجمن‌های علمی مانند انجمن فیزیک آلمان (DPG) و انجمن مهندسان آلمان (VDI) نقش محوری در توسعه فناوری و نوآوری ایفا می‌کنند. این در حالی است که در ایران، انجمن‌های علمی اغلب با کمبود منابع مالی و حمایت‌های نهادی مواجه هستند.
انبیائی با تقدیر از تلاش های دولت چهاردهم در رویکرد حمایت از تشکل های علمی، افزود: دولت چهاردهم با درک اهمیت نقش انجمن‌های علمی در توسعه کشور، گام‌های مثبتی در جهت تقویت این نهادها برداشته است. دیدارهای اخیر مقامات ارشد دولت، از جمله دکتر محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور، دکتر سید ضیا هاشمی، معاون علمی و فناوری معاون اول و دکتر سید کامل تقوی‌نژاد، دبیر هیئت دولت، با اعضای هیئت مدیره شورای انجمن های علمی کشور و نمایندگان انجمن‌های علمی، نشان‌دهنده عزم دولت برای بهره‌گیری از ظرفیت‌های این نهادها است. این اقدامات می‌تواند زمینه‌ساز تحولی اساسی در نقش‌آفرینی انجمن‌ها در اقتصاد و جامعه ایران باشد.
دبیرکل انجمن مدیریت کسب و کار ایران با بیان این مطلب که انجمن‌های علمی می‌توانند به حل چالش‌های کلان کشور کمک کنند، افزود: انجمن‌های علمی با ارائه راهکارهای علمی و مبتنی بر داده، می‌توانند به حل چالش‌های کلان کشور در حوزه‌هایی مانند محیط زیست، انرژی، فناوری و مدیریت کسب‌وکار کمک کنند. برای مثال، در حوزه محیط زیست، انجمن‌های علمی می‌توانند با ارائه راهکارهای نوآورانه، به کاهش آلودگی هوا و مدیریت منابع آب کمک کنند. در حوزه انرژی نیز این نهادها می‌توانند با توسعه فناوری‌های نوین، به افزایش بهره‌وری و کاهش مصرف انرژی کمک کنند.

وی در پایان با ارائه چهار پیشنهاد در راستای تقویت نقش انجمن‌های علمی در ایران، اقدامات زیر را ضروری دانست:
1)افزایش حمایت‌های مالی و نهادی: دولت و بخش خصوصی باید با اختصاص بودجه‌های ویژه، به تقویت فعالیت‌های انجمن‌های علمی کمک کنند.
2)مشارکت در سیاست‌گذاری‌های کلان: انجمن‌های علمی باید به‌طور مستقیم در فرآیندهای تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری مشارکت داده شوند.
3)توسعه همکاری‌های بین‌المللی: انجمن‌های علمی ایران باید با نهادهای علمی بین‌المللی همکاری بیشتری داشته باشند تا از تجربیات جهانی بهره‌مند شوند.
4)افزایش آگاهی عمومی: باید با برگزاری رویدادهای علمی و رسانه‌ای، آگاهی عمومی درباره نقش انجمن‌های علمی افزایش یابد.
انبیائی افزود: انجمن‌های علمی به‌عنوان بازوی توانمند جامعه علمی، می‌توانند با همکاری دولت و سایر نهادها، کشور را به سوی پیشرفت و تعالی هدایت کنند. حمایت از این نهادها نه‌تنها یک اقدام فرهنگی، بلکه یک سرمایه‌گذاری استراتژیک برای آینده کشور است. امیدوارم با تداوم این روند، شاهد نقش‌آفرینی هرچه بیشتر انجمن‌های علمی در عرصه‌های مختلف باشیم.