توسعه و انفجار کسب و کار با استفاده از مدل «فرانچایز»؛ KFC نمونه بارز

یکی از بزرگ‌ترین و معروف‌ترین زنجیره‌های فست‌فود در جهان KFC است و داستان این برند به زندگی و تلاش‌های «کلنل هارلند سندرز» (Colonel Harland Sanders) برمیگردد؛ فردی که توانست امپراتوری KFC را بنا کند. اما برای ورود به این مبحث ابتدا برگردیم به سال های دور. جایی که نشان می دهد این برند چگونه محبوبیت پیدا کرد. 

در دهه ۱۹۳۰، سندرز به ایالت کنتاکی نقل مکان کرد و در پمپ‌بنزینی مشغول به کار شد. او در کنار این کار، برای مسافران غذاهای خانگی سرو می‌کرد. غذاهای او محبوبیت زیادی پیدا کرد و همین امر باعث شد تا در همان مکان یک کافه کوچک با ۶ میز راه‌اندازی کند.
در سال ۱۹۵۲، سندرز اولین حق امتیاز (فرانچایز) برند “Kentucky Fried Chicken” را به دوستش پیت هرمان (Pete Harman) در یوتا واگذار کرد. این همکاری موفقیت‌آمیز بود و در مدت کوتاهی، شهرت مرغ سوخاری KFC در سراسر آمریکا گسترش پیدا کرد.

پس از واگذاری موفق اولین حق فرانچایز، «سندرز» شخصاً شروع به سفر در سراسر آمریکا کرد تا رستوران‌های بیشتری را برای پیوستن به KFC متقاعد کند. او با لباس معروف کت سفید و کراوات مشکی‌اش، به رستوران‌ها می‌رفت و پیشنهاد می‌داد که اگر از دستور پخت او استفاده کنند، درصدی از فروش خود را به او بدهند که در نتیجه KFC به بیش از ۶۰۰ شعبه در ایالت‌های مختلف آمریکا و کانادا گسترش یافت.

در سال ۱۹۶۴ سندرز KFC را به مبلغ ۲ میلیون دلار فروخت و از این زمان بود که واگذاری حق فرانچایز این رستوران زنجیره ای به خارج از قاره آمریکا راه یافت و تیم توسعه KFC چندین شعبه جدید در ژاپن و انگلستان راه اندازی کردند.
امروز KFC با بهره برده از مدل فرانچایز توانسته بیش از ۲۶ هزار شعبه در ۱۵۰ کشور داشته باشد. بنابراین واگذاری اولین حق فرانچایز در سال ۱۹۵۲ توسط سندرز نقطه عطفی است در تحول صنعت فراچایز و انقلابی است در سیستم توسعه فروشگاه های زنجیره ای. تفکر سندرز تفکری جامع است، به این معنا که محدود کسب وکار خاصی نیست و میتوان به جرات گفت که در اکثر بنگاه های اقتصادی قابل استفاده است.

استفاده از مدل فرانچایز باعث‌ توسعه انفجاری کسب و کار می شود. نوعی معامله برد_ برد است برای فرانچایزر و فرانچایزی.

فرانچایزی به کمک فرانچایزر به اصلاح راه ۱۰۰ ساله را یک شبه طی میکند و بدون پرداخت بهای آزمون و خطا در بازار که گاه میتواند بنگاه دار را تا ورطه ورشکستگی ببرد، از تمام تجربیات، دانش، اعتبار و پشتیبانی فرانچایزر استفاده می کند و فرانچایزر نیز از درصد شراکت خود منتفع می شود و به علاوه اینکه با سرمایه فرانچایزی به رشد توسعه زنجیره خود کمک‌ می کند.
در سالهای گذشته در ایران تلاش های بسیاری در حوزه فرانچایز شده و مدل های موفقی را می توان در حوزه های مختلف نام برد که با استفاده از دانش فرانچایز به توسعه کسب و کار خود پرداخته اند مانند فروشگاه های زنجیره ای بابک بختیاری از قبیل «آیس پک» و «چاکوچ» و یا هایپر مارکت های فروشگاه های زنجیره «یازده» که در زمینه کالاهای تند گردش مصرفی سوپر مارکتی فعالیت دارد.

* «امیربهادر شمس» دکترای حقوق بین الملل