سوپراپلیکیشن‌ها در حال بلعیدن استارتاپ‌های کوچک

به گزارش اقتصادآنلاین، اخیرا اکوسیستم استارتاپی ایران شاهد رشد چشمگیری بوده است. با این حال، ظهور و گسترش سوپراپلیکیشن‌ها (Super Applications) در کشور، چالش‌های جدی برای استارتاپ‌های کوچک و نوپا ایجاد کرده است. سوپراپلیکیشن‌ها به‌عنوان پلتفرم‌هایی که خدمات متنوعی را در یک بستر واحد ارائه می‌دهند، در نگاه اول ممکن است به‌عنوان تسهیل‌کننده زندگی کاربران تلقی شوند؛ اما در پس این ظاهر جذاب، تهدیدی جدی برای تنوع و پویایی اکوسیستم استارتاپی کشور نهفته است. ​

تسلط سوپراپلیکیشن‌ها و خفه شدن خلاقیت استارتاپ‌های کوچک

سوپراپلیکیشن‌ها با ارائه خدمات متنوع در یک پلتفرم واحد، به‌سرعت توانسته‌اند بخش عمده‌ای از بازار را به خود اختصاص دهند. این پلتفرم‌ها با سرمایه‌گذاری‌های کلان و بهره‌گیری از منابع گسترده، به‌راحتی می‌توانند خدمات جدیدی را به مجموعه خود اضافه کنند و بدین ترتیب، فضای رقابتی را برای استارتاپ‌های کوچک تنگ‌تر کنند. استارتاپ‌های کوچک که معمولاً با منابع محدود و تیم‌های کوچک فعالیت می‌کنند، در برابر این غول‌های چندمنظوره توان رقابت ندارند و به‌تدریج از بازار حذف می‌شوند. ​

به‌عنوان مثال، در حوزه حمل‌ونقل شهری، سوپراپلیکیشن‌ها با ارائه خدمات تاکسی اینترنتی، سفارش غذا، خرید آنلاین و حتی خدمات مالی، به‌صورت یکجا نیاز‌های کاربران را پوشش می‌دهند. این امر باعث می‌شود استارتاپ‌های تخصصی در هر یک از این حوزه‌ها نتوانند به‌صورت مستقل رشد کنند و مجبور به ادغام یا خروج از بازار شوند. ​

بومی‌سازی سطحی و عدم توجه به نیاز‌های واقعی بازار

یکی دیگر از نقد‌های وارد بر اکوسیستم استارتاپی ایران، بومی‌سازی سطحی و کپی‌برداری از مدل‌های خارجی بدون در نظر گرفتن نیاز‌ها و شرایط محلی است. بسیاری از استارتاپ‌های ایرانی به‌جای ارائه راه‌حل‌های نوآورانه و متناسب با فرهنگ و نیاز‌های جامعه، صرفاً به تقلید از نمونه‌های موفق خارجی پرداخته‌اند. این رویکرد نه‌تنها به موفقیت منجر نمی‌شود، بلکه منابع محدود را نیز هدر می‌دهد. ​

راه‌اندازی پلتفرم‌های مشابه با نمونه‌های خارجی بدون در نظر گرفتن زیرساخت‌ها و نیاز‌های محلی، منجر به شکست‌های متعددی شده است. این در حالی است که استارتاپ‌هایی که با شناخت دقیق از بازار و ارائه راه‌حل‌های متناسب با فرهنگ و نیاز‌های جامعه فعالیت کرده‌اند، موفقیت‌های چشمگیری داشته‌اند. ​

انحصارگرایی و محدود شدن فضای رقابتی

تسلط سوپراپلیکیشن‌ها بر بازار، منجر به ایجاد انحصار و کاهش فضای رقابتی شده است. این پلتفرم‌ها با ارائه تخفیف‌های گسترده و تبلیغات فراگیر، کاربران را به استفاده از خدمات خود ترغیب می‌کنند و در نتیجه، استارتاپ‌های کوچک‌تر توان رقابت را از دست می‌دهند. این انحصارگرایی نه‌تنها به ضرر استارتاپ‌های کوچک است، بلکه در بلندمدت به کاهش کیفیت خدمات و افزایش قیمت‌ها برای مصرف‌کنندگان منجر می‌شود. ​

عدم حمایت کافی از استارتاپ‌های نوپا

در بسیاری از کشور‌های پیشرفته، دولت‌ها و نهاد‌های مرتبط با ارائه تسهیلات و حمایت‌های مالی و قانونی، به رشد و توسعه استارتاپ‌های نوپا کمک می‌کنند. اما در ایران، به‌دلیل نبود سیاست‌های حمایتی مناسب و بوروکراسی پیچیده، استارتاپ‌های کوچک با چالش‌های متعددی مواجه هستند. این مسائل باعث می‌شود که بسیاری از ایده‌های نوآورانه در همان مراحل اولیه متوقف شوند و فرصت رشد پیدا نکنند. ​

راه‌حل‌هایی برای این مشکلات

• تدوین سیاست‌های حمایتی مؤثر: دولت و نهاد‌های مرتبط باید با تدوین و اجرای سیاست‌های حمایتی، فضای مناسبی برای رشد استارتاپ‌های کوچک فراهم کنند. این سیاست‌ها می‌تواند شامل تسهیلات مالی، کاهش موانع بوروکراتیک و ایجاد زیرساخت‌های لازم باشد. ​
• تقویت فرهنگ کارآفرینی: با آموزش و ترویج فرهنگ کارآفرینی در جامعه، می‌توان انگیزه و اعتمادبه‌نفس لازم را برای راه‌اندازی کسب‌وکار‌های نوپا ایجاد کرد. ​
• تشویق به نوآوری و خلاقیت: به‌جای تقلید از مدل‌های خارجی، استارتاپ‌ها باید به نوآوری و ارائه راه‌حل‌های متناسب با نیاز‌های محلی ترغیب شوند. ​
• محدود کردن انحصار سوپراپلیکیشن‌ها: با وضع قوانین ضدانحصار و حمایت از رقابت سالم، می‌توان از تسلط بیش از حد سوپراپلیکیشن‌ها جلوگیری کرد و فضای رقابتی را برای استارتاپ‌های کوچک‌تر حفظ کرد. ​
• ایجاد شبکه‌های حمایتی: تشکیل انجمن‌ها و شبکه‌های حمایتی می‌تواند به اشتراک‌گذاری تجربیات و منابع بین استارتاپ‌ها کمک کند و زمینه‌ساز رشد و توسعه آنها شود. ​

در نهایت، برای داشتن اکوسیستمی پویا و متنوع در حوزه استارتاپ‌ها، باید به چالش‌های پیش‌روی استارتاپ‌های کوچک توجه ویژه‌ای داشت. تسلط سوپراپلیکیشن‌ها و بومی‌سازی سطحی، از جمله مسائلی هستند که می‌توانند به تضعیف خلاقیت و نوآوری در این حوزه منجر شوند. با اتخاذ سیاست‌های حمایتی مناسب و تقویت فرهنگ کارآفرینی، می‌توان زمینه را برای رشد و شکوفایی استارتاپ‌های کوچک فراهم کرد و از مزایای یک اکوسیستم استارتاپی متنوع و خلاق بهره برد.