«فرش ایرانی» یک گام تا سقوط/ از کمبود نیروی کار ماهر و کپی‌برداری تا اهمیت برندینگ و صادرات

اقتصاد آنلاین؛گروه استان ها_ فرش دستباف اصفهان به عنوان یکی از نمادهای فرهنگی و هنری ایران، شهرت جهانی دارد و در تاریخ هنرهای دستی کشور جایگاه ویژه‌ای را به خود اختصاص داده است. 

بافندگان اصفهانی با بهره‌گیری از مهارت‌های سنتی و استفاده از مواد اولیه با کیفیت، فرش‌هایی زیبا و منحصر به فرد تولید می‌کنند اما صنعت فرش دستباف در اصفهان با چالش‌های متعددی روبرو است که بر روی تولید و صادرات این محصول تأثیرگذار بوده است.

طراحی‌های زیبا، رنگ‌های متنوع و کیفیت بالای فرش اصفهان

در این ارتباط علی مزروعی کارشناس اقتصادِ هنر و هنرمند نگارگر نقوش فرش با بیان اینکه استان اصفهان به عنوان یکی از مراکز اصلی تولید فرش دستباف در ایران شناخته می‌شود، اظهار کرد: فرش‌های اصفهانی به خاطر طراحی‌های زیبا، رنگ‌های متنوع و کیفیت بالا معروف هستند؛ این فرش‌ها معمولاً با استفاده از الیاف طبیعی مانند پشم، ابریشم و پنبه بافته می‌شوند.

وی با اشاره به انواع فرش دستبافت در نقاط مختلف اصفهان اضافه کرد: به طور کلی فرشهای اصفهان با الیافی همچون ابریشم، پشم و الیاف ترکیبی بافته می شود که هر یک کاربردهای عمومی و انحصاری دارد.

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه فرش‌های ابریشمی با الیاف ابریشم خالص بافته می شوند که از کیفیت و زیبایی بالایی برخوردارند و برای قاب‌فرش مناسب هستند، تاکید کرد: از سویی فرش‌هایی که با الیاف پشمی تهیه می شود برای استفاده روزمره در منزل و محل کار مناسب‌تر هستند.

وی ادامه داد: نکته جالب اینجا است که بهره‌مندی از طرح‌ها و رنگ‌های متنوع، باید در بافت فرش ترکیبی از این دو نوع الیاف را مدنظر داشته باشیم که اوج هنر صنعت فرش دستبافت را به نمایش می‌گذارد.

مزروعی در ادامه به مشکلات مختلف بافندگان فرش اشاره کرده و گفت: همچون سایر حوزه‌ها، فرش نیز متاثر از تحریم، نوسانات قیمت و مشکلات صادراتی است، از سویی افزایش قیمت مواد اولیه، هزینه‌های تولید و کاهش قدرت خرید مردم، فشار زیادی بر روی بافندگان وارد کرده است.

کاهش نیروی کار ماهر و نگارگر الگوهای فرش 

وی کمبود نیروی کار را مهم ترین مشکل این صنعت دانست و بیان کرد: جوانان به دلیل مشاغل دیگر و درآمدهای بهتر، کمتر به بافت فرش روی می‌آورند و این موضوع باعث کاهش نیروی کار ماهر در این صنعت شده است.

مزروعی با این اعتقاد که نبود حمایت‌های دولتی و تسهیلات مالی برای بافندگان، به ویژه در شرایط بحرانی اقتصادی، باعث کاهش تولید و کیفیت فرش‌ها شده است اظهار کرد: رسم نقشه‌های جدید برای فرش موضوع دیگری است که نیاز به رونق این هنر را آشکار می‌کند، هنری که گاه در دنیای دیجیتال و هوش مصنوعی رو به فراموشی می‌رود اما از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

مشکلات صادراتی فرش دستبافت

سینا کاشانی هنرمند دیگری است که در گفت و گو با اقتصاد آنلاین با اشاره به مشکلات صادرات فرش دستباف، اظهار کرد: با وجود اینکه صادرات فرش دستباف ایرانی، به ویژه فرش‌های اصفهانی، بخش مهمی از اقتصاد کشور است اما در رقابت با کشورهای دیگر مانند  کشورهای مانند ترکیه، هند و پاکستان در حال عقب افتادن هستیم.

وی ادامه داد: این کشورها اقدام به تولید و صادرات فرش‌هایی مشابه ایران کرده‌اند که قیمت پایین‌تری دارند و این موضوع باعث کاهش سهم بازار فرش ایران در بازارهای جهانی شده است.

هنر صنعت فرش ادامه داد: برخی کشورها نیز به کپی‌برداری از طرح‌ها و سبک‌های فرش ایرانی پرداخته‌اند که این مسئله می‌تواند به اعتبار برند فرش ایرانی آسیب بزند.

وی تاکید کرد: تحریم‌ها و محدودیت‌های تجاری نیز بر روند صادرات تأثیرگذار بوده و باعث کاهش توان رقابتی فرش ایران در بازارهای جهانی شده است.

و اما مهدی جمالی نژاد استاندار اصفهان نیز در این ارتباط با اشاره به اینکه اصولا اصفهان به واسطه اینکه یک سوم صنایع دستی دنیا را دارد بسیار حایز اهمیت است، در ارتباط با حمایت از فرش به عنوان یکی از مهم‌ترین و قدیمی‌ترین صنایع اصفهان اظهار کرد: فرش دستباف به عنوان یکی از نمادهای فرهنگی و هنری ایران شناخته می‌شود و اصفهان به عنوان یکی از مراکز اصلی تولید فرش دستباف در ایران، همواره در این زمینه نقش مهمی داشته است اما متأسفانه در سال‌های اخیر با چالش‌های متعددی مواجه شده‌ایم.

کاهش تقاضا، افزایش قیمت مواد اولیه و رقابت با فرش‌های ماشینی چالش جدی فرش دستبافت

وی کاهش تقاضا، افزایش قیمت مواد اولیه و رقابت با فرش‌های ماشینی را از جمله این چالش‌های این صنعت در گفتگو با هنرمندان برشمرد و گفت: با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته، سعی داریم تا با حمایت از هنرمندان و تولیدکنندگان، این صنعت زیبا و سبز را احیا کنیم.

استاندار اصفهان با بیان اینکه ما تلاش کرده‌ایم تا با برگزاری نمایشگاه‌ها و بازارچه‌های محلی، فرصتی برای عرضه محصولات فرش دستباف فراهم کنیم، تاکید کرد: همچنین، تسهیلات مالی و آموزشی برای هنرمندان در نظر گرفته‌ایم تا بتوانند مهارت‌های خود را ارتقا دهند و محصولات با کیفیت‌تری تولید کنند.

نقش صادرات در رونق کار هنرمندان و جلوگیری از سواستفاده در کپی نقوش قالی ایرانی

وی  به نقش صادرات در رونق کار هنرمندان و جلوگیری از سواستفاده کشورهای همسایه در کپی نقوش فرش  اشاره و گفت: صادرات فرش دستباف یکی از ارکان مهم برای رونق این صنعت است؛ با توجه به بازارهای جهانی، اگر بتوانیم فرش‌های با کیفیت و اصیل ایرانی را به کشورهای دیگر معرفی کنیم، نه تنها به رونق اقتصادی هنرمندان کمک می‌کنیم، بلکه از سواستفاده کشورهای همسایه که ممکن است نقوش و طرح‌های ما را کپی کنند، جلوگیری خواهیم کرد.

وی با تاکید بر ضرورت ما باید با برندینگ مناسب و تبلیغات هدفمند، جایگاه فرش ایرانی را در بازارهای جهانی تقویت کنیم، گفت: در حال همکاری با سازمان‌های مرتبط برای ایجاد برند ملی برای فرش دستباف هستیم. هدف ما این است که با ایجاد هویت مشخص برای فرش ایرانی، مصرف‌کنندگان جهانی بتوانند تفاوت بین فرش‌های اصیل ایرانی و کپی‌های بی‌کیفیت را تشخیص دهند.

 حفظ فرهنگ و هنر ایرانی و سرمایه گذاری اقتصادی

وی تصریح کرد: از تمام مردم عزیز ایران و به ویژه اصفهانی‌ها درخواست می‌کنم که از تولیدات محلی خود حمایت کنند؛ خرید فرش دستبافت نه تنها یک سرمایه‌گذاری اقتصادی است بلکه حفظ فرهنگ و هنر ایرانی نیز محسوب می‌شود و همه باید با هم به احیای این هنر ارزشمند کمک کنیم.

فرش دستباف اصفهان به عنوان یک هنر ملی و منبع درآمد برای بسیاری از خانواده‌ها، نیازمند توجه ویژه‌ای است؛ حمایت از بافندگان، ایجاد بازارهای جدید برای صادرات و توجه به کیفیت و نوآوری در طراحی می‌تواند به رونق دوباره این صنعت کمک کند. 

همچنین، همکاری بین دولت و بخش خصوصی برای رفع مشکلات موجود و تقویت برند فرش ایرانی در بازارهای جهانی ضروری به نظر می‌رسد؛ تنها در این صورت است که می‌توان به حفظ و توسعه هنر ارزشمند فرش دستباف اصفهان امیدوار بود.