محاکمه تاریخی متا در آمریکا/ آیا دوره سلطه غول‌های فناوری بر رقبا به پایان رسیده است؟

به گزارش اقتصادآنلاین، با گذشت بیش از یک دهه از خرید اینستاگرام و واتس‌اپ، اکنون شرکت متا با اتهامی روبه‌روست که پایه‌های مدل رشد آن را زیر سؤال می‌برد. کمیسیون تجارت فدرال آمریکا (FTC) در دادخواست خود از دادگاه خواسته است این دو پلتفرم از متا تفکیک شوند و شرکت مادر مجبور به واگذاری آنها گردد. استراتژی موسوم به «خرید یا دفن» (Buy or Bury) که متا متهم به اجرای آن است، بر پایه خرید استارتاپ‌های رقیب پیش از تبدیل شدن به تهدیدی واقعی بنا شده و به‌زعم مقامات آمریکایی، این رفتار با روح رقابت سالم در تضاد است.

از سوی دیگر، متا ادعا می‌کند بازار شبکه‌های اجتماعی همچنان رقابتی است و به حضور پررنگ رقبایی مانند تیک‌تاک، اسنپ، ردیت و لینکدین اشاره دارد. همچنین این شرکت تأکید دارد که تمام خرید‌های گذشته‌اش با تایید رسمی نهاد‌های قانونی آمریکا انجام شده است.

پرونده‌ای که می‌تواند قوانین رقابتی آمریکا را بازتعریف کند

دادگاه رسیدگی به این پرونده در واشنگتن تحت ریاست قاضی جیمز بواسبرگ برگزار می‌شود و بسیاری از ناظران معتقدند نتیجه آن، پیامد‌هایی فراتر از متا خواهد داشت. این نخستین بار است که ایالات متحده می‌کوشد در چارچوب قوانین ضدانحصار، نه تنها رفتار فعلی بلکه نیت تاریخی یک شرکت را بررسی کند. به عبارت دیگر، این دادگاه می‌خواهد اثبات کند که اگر متا رقبای خود را خریداری نکرده بود، امروز قادر به حفظ موقعیت مسلط خود نبود.

این نگاه نو به رقابت دیجیتال در آمریکا با حمایت دولت جمهوری‌خواه ترامپ و تیم حقوقی او دنبال می‌شود. اندرو فرگوسن، رئیس جدید کمیسیون تجارت فدرال، از چهره‌های کلیدی این مسیر است. موفقیت دولت در این پرونده می‌تواند الگویی جدید در تنظیم‌گری برای دیگر بازیگران بزرگ فناوری ایجاد کند و مانعی جدی بر مسیر خرید‌های میلیاردی مشابه در آینده باشد.

پیامد‌های اقتصادی و سیاسی پرونده متا برای آمریکا و سیلیکون‌ولی

با وجود پیگیری شدید این پرونده از سوی دولت آمریکا، کارشناسان هشدار می‌دهند که اثبات قصد ضد رقابتی متا در خرید اینستاگرام و واتس‌اپ کاری بسیار دشوار خواهد بود. زیرا باید نشان داده شود که در صورت عدم خرید، این پلتفرم‌ها تهدید واقعی برای سلطه متا محسوب می‌شدند؛ فرضیه‌ای که با توجه به سرعت تحولات فناوری، پیچیده و مبهم است.

تیم حقوقی متا نیز با استناد به رشد پلتفرم‌هایی، چون تیک‌تاک، ادعای انحصار را بی‌اساس می‌داند. با این حال منتقدان، ایمیلی قدیمی از زاکربرگ در سال ۲۰۰۸ را به‌عنوان نشانه‌ای از قصد قبلی متا مطرح می‌کنند؛ جایی که او گفته بود: «بهتر است بخری تا اینکه رقابت کنی.»

از سوی دیگر، تفکیک فنی و عملی پلتفرم‌هایی مانند واتس‌اپ و اینستاگرام پس از سال‌ها ادغام زیرساخت‌ها و اشتراک داده‌ها، چالشی بزرگ خواهد بود. حتی اگر دادگاه در آمریکا به نفع کمیسیون تجارت رأی دهد، اجرای حکم با پیچیدگی‌های عظیم فنی و هزینه‌های گزاف همراه است.

چشم‌انداز مبهم برای آینده رقابت دیجیتال در آمریکا

فارغ از نتیجه نهایی، این پرونده به آزمونی تعیین‌کننده برای حدود اختیارات شرکت‌های فناوری در آمریکا تبدیل شده است. اگر تصمیم نهایی به نفع نهاد‌های دولتی باشد، احتمالاً شرکت‌های بزرگ در تصمیم‌گیری برای خرید استارتاپ‌ها محتاط‌تر خواهند شد؛ و در مقابل، استارتاپ‌هایی که در انتظار خرید‌های سودآور بودند، ممکن است آینده مالی خود را در هاله‌ای از ابهام ببینند.

با آنکه متا از منظر حقوقی دفاعی سرسختانه ارائه می‌دهد، اما این دادگاه نشان می‌دهد که حتی در آمریکا نیز صبر دولت‌ها در برابر قدرت بی‌حد پلتفرم‌های دیجیتال به سر آمده است. حال باید دید آیا آمریکا موفق می‌شود الگوی جدیدی از تنظیم‌گری در اقتصاد دیجیتال ارائه دهد، یا متا بار دیگر از زیر فشار بیرون می‌آید و سلطه خود را تداوم می‌بخشد.