رابطه اوپن‌ای‌آی و مایکروسافت به مرز تنش رسید

به گزارش اقتصادآنلاین، همکاری میان مایکروسافت و اوپن‌ای‌آی، از یک مکالمه پنج‌دقیقه‌ای در کنفرانسی خصوصی در سال ۲۰۱۸ آغاز شد. سم آلتمن، مدیرعامل وقت یک سازمان عام‌المنفعه کوچک، به ساتیا نادلا گفت که به دنبال سرمایه قابل توجهی برای توسعه AGI یا هوش عمومی مصنوعی است. تنها یک سال بعد، مایکروسافت یک میلیارد دلار در این استارت‌آپ سرمایه‌گذاری کرد و به شریک انحصاری فناوری و زیرساخت آن تبدیل شد. اما آنچه به‌عنوان اتحاد استراتژیک آغاز شد، حالا به میدان قدرت‌نمایی متقابل و حتی رقابت زیرپوستی تبدیل شده است.

طبق گزارش وال‌استریت ژورنال، اختلافات میان مدیران دو شرکت بر سر میزان دسترسی به منابع رایانشی و فناوری‌های پیشرفته، به سطحی رسیده که دیگر نمی‌توان آن را نادیده گرفت. مایکروسافت، که تاکنون بیش از ۱۳ میلیارد دلار در اوپن‌ای‌آی سرمایه‌گذاری کرده، حالا به دنبال توسعه مستقل مدل‌های اختصاصی است. استخدام مصطفی سلیمان، یکی از مؤسسان دیپ‌مایند، و جذب تیمش با پرداخت ۶۵۰ میلیون دلار، نمونه‌ای روشن از همین استقلال‌طلبی است.

رقابت‌سازی در دل همکاری, کوپایلوت علیه چت‌جی‌پی‌تی

درحالی‌که OpenAI مدل‌های GPT را به مایکروسافت می‌فروشد، این شرکت در تلاش است از همین مدل‌ها، سرویسی به نام Copilot بسازد که رقیب مستقیم ChatGPT است. این دو ابزار در زمینه پردازش متن، کدنویسی، پرسش و پاسخ و حتی سرویس‌های شرکتی رقابت می‌کنند. آلتمن و تیمش نگران آن هستند که مایکروسافت با بهره‌گیری از زیرساخت ابری و دسترسی به فناوری OpenAI، در حال ساخت سلاحی است که علیه خودشان به‌کار گرفته خواهد شد.

از سوی دیگر، مایکروسافت نیز به‌دلیل تأخیر در تحویل فناوری‌های جدید OpenAI، ابراز نارضایتی کرده و به‌دنبال تقویت زیرساخت مستقل خود است. نمونه بارز آن، پروژه شکست‌خورده توسعه مدل زبانی جدید توسط تیم سلیمان بود که نتوانست به‌پای GPT-۴ برسد. این ناکامی، وابستگی مایکروسافت به OpenAI را دست‌کم در کوتاه‌مدت حفظ کرد، اما عزم نادلا برای یافتن مسیر موازی را کم نکرد.

اهرم‌های قدرت, تهدید‌های متقابل، بند‌های پنهان قرارداد

اوپن‌ای‌آی و مایکروسافت هر دو در قبال یکدیگر اهرم‌هایی دارند که می‌تواند سرنوشت همکاری را تغییر دهد. طبق مفاد قرارداد، هیئت‌مدیره OpenAI می‌تواند در صورت دستیابی به مدل‌هایی در سطح هوش انسانی، دسترسی مایکروسافت به آنها را محدود کند. در مقابل، مایکروسافت توانایی جلوگیری از تبدیل OpenAI به یک شرکت سودمحور مستقل را دارد؛ تغییری که اگر تا پایان ۲۰۲۵ نهایی نشود، منجر به از دست رفتن ده‌ها میلیارد دلار سرمایه خواهد شد.

این کشمکش در سطح مدیران نیز بازتاب یافته است. درحالی‌که پیش‌تر آلتمن و نادلا رابطه‌ای نزدیک و منظم داشتند، حالا طبق گزارش‌ها تماس‌هایشان به جلسات هفتگی محدود شده و پیام‌رسانی روزانه متوقف شده است. تنش‌ها از زمان اخراج و بازگشت پرحاشیه آلتمن در اواخر ۲۰۲۳ تشدید شده‌اند؛ واقعه‌ای که به‌وضوح نادلا را به این نتیجه رساند که باید روی امنیت رابطه‌اش با OpenAI بازنگری کند.

پروژه استارگیت، آلتمن بدون مایکروسافت؟

یکی از نشانه‌های جدی فاصله گرفتن آلتمن از مایکروسافت، پروژه بلندپروازانه «استارگیت» است؛ طرحی ۵۰۰ میلیارد دلاری برای ساخت زیرساخت ابری در ابعادی بی‌سابقه. آلتمن در ژانویه در کنار دونالد ترامپ، ماسایوشی سان و لری الیسون از این پروژه رونمایی کرد؛ طرحی که به‌وضوح شبیه چیزی است که آلتمن زمانی امید داشت با همکاری نادلا آن را پیش ببرد. حالا به‌نظر می‌رسد او مسیرش را از رفیق قدیمی جدا کرده است.

استارگیت تنها پروژه ابری بزرگ نیست؛ نشانه‌های دیگری نیز از تلاش OpenAI برای دستیابی به استقلال زیرساختی دیده می‌شود. درخواست برای دسترسی بیشتر به چیپ‌های پیشرفته، نارضایتی از محدودیت‌های رایانشی مایکروسافت و حتی تأخیر عمدی در به‌اشتراک‌گذاری کد‌های مدل‌های جدید، همگی حکایت از روابطی سرد، اما هنوز اجباراً ادامه‌دار دارند.

همکاری یا رقابت تمام‌عیار؟

با وجود تمام این تنش‌ها، OpenAI و مایکروسافت هنوز به هم وابسته‌اند. بازار هوش مصنوعی در نقطه‌ای حساس از رقابت جهانی قرار دارد و این دو بازیگر، چه بخواهند چه نخواهند، فعلاً بدون یکدیگر نمی‌توانند پیش بروند. نادلا در مصاحبه‌ای اخیر تلاش کرد از شدت تنش‌ها بکاهد و تحقق AGI را «غیرمعقول» خواند؛ اظهارنظری که در OpenAI شوک‌آور تلقی شد.

به‌نظر می‌رسد که همکاری تاریخی این دو غول فناوری حالا دیگر به یک رقابت پنهان تبدیل شده؛ رقابتی در سایه قراردادها، جلسات رسمی، و بند‌های محرمانه که هرلحظه ممکن است به نقطه انفجار برسد. اگرچه هنوز همکاری ادامه دارد، اما هیچ‌چیز مثل قبل نیست و هوش مصنوعی، به‌جای آنکه تنها موتور توسعه فناوری باشد، حالا میدان جدیدی از قدرت، سیاست و منافع شده است.