زنگ خطر فروپاشی آتش‌بس تجاری آمریکا و چین

به گزارش اقتصادآنلاین از رسانه آمریکایی وال استریت ژورنال؛ نماینده تجاری آمریکا، جِیمیسون گریر، به شبکه CNBC گفت که چین در صدور مجوز صادرات مواد کلیدی عناصر نادر خاکی تعلل کرده و این اقدام، توافق تجاری با آمریکا را نقض کرده است.

آتش‌بس تجاری میان آمریکا و چین در آستانه فروپاشی قرار گرفته، چراکه تعلل چین در صادرات عناصر نادر، موجب افزایش انتقادات واشنگتن شده و ایالات متحده را بر آن داشته که چین را به نقض توافق متهم کند.

به گفته منابع آگاه، حصول توافق در ژنو در اوایل ماه جاری، به پذیرش پکن در مورد صادرات این مواد معدنی حیاتی وابسته بود؛ در جریان مذاکرات، مذاکره‌کنندگان آمریکایی از معاون نخست‌وزیر چین، «هه لیفِنگ»، خواستند که صادرات عناصر نادر را از سر بگیرد و در ازای آن، آمریکا نیز موافقت کرد که برای ۹۰ روز، تعرفه‌های جدید را متوقف کند. طبق گفته منابع، «هه» این پیشنهاد را در ساعات پایانی مذاکرات فشرده با وزیر خزانه‌داری آمریکا، اسکات بسِنت، و نماینده تجاری این کشور، جیمی‌سون گرِیر، پذیرفت.

بر اساس این توافق، دو کشور بیشتر تعرفه‌هایی را که علیه یکدیگر وضع کرده بودند، به حالت تعلیق درآوردند؛ اقدامی که با استقبال سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی جهان مواجه شد.

با این حال، از زمان نشست ژنو تاکنون، پکن همچنان صدور مجوز برای صادرات عناصر نادر و سایر مواد حیاتی مورد نیاز در تولید خودرو، تراشه و محصولات دیگر را به تأخیر انداخته است.

روز جمعه، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، همراه با نماینده تجاری خود، چین را به دلیل عدم پایبندی به تعهدات مورد انتقاد قرار داد.

ترامپ در شبکه اجتماعی خود، Truth Social، نوشت: چین، همان‌طور که شاید برای برخی تعجب‌آور نباشد، کاملاً توافق خود با ما را نقض کرده است.

بلافاصله پس از آن، گرِیر نیز اظهار داشت که چین در اجرای توافق تعلل می‌ورزد و عناصر نادر را یکی از نقاط اختلاف اصلی دانست.

به گفته منابع آگاه، برای «هه» که از چهره‌های کلیدی اقتصادی زیر نظر شی جین‌پینگ محسوب می‌شود، تمایل به اجرای تعهدات در زمینه عناصر نادر، پس از آنکه وزارت بازرگانی آمریکا در تاریخ ۱۲ مه هشدار داد که استفاده از تراشه‌های هوش مصنوعی شرکت هوآوی در هیچ نقطه‌ای از جهان مجاز نیست، کاهش یافت. پکن این هشدار را نوعی اقدام خصمانه جدید از سوی واشنگتن تلقی کرد و نسبت به آن به ایالات متحده اعتراض کرد.

مقامات دولت ترامپ در پاسخ، به تیم «هه» اعلام کردند که این دستورالعمل صرفاً تکرار سیاست فعلی ایالات متحده است و چین باید به آنچه وعده داده بود، عمل کند. با این حال، این پیام‌ها تاکنون نتوانسته‌اند موضع «هه» و «شی» را تغییر دهند و پکن همچنان از صدور مجوزها طفره می‌رود.

این روایت، که پیش از این فاش نشده بود، نشان می‌دهد چرا توافق ژنو اکنون در آستانه شکست قرار گرفته است؛ ایالات متحده و چین در مسیر ورود به یک جنگ اقتصادی در ابعاد وسیع‌تر هستند و هر دو طرف به دنبال اعمال فشار از راه‌هایی غیر از تعرفه‌ها هستند.

اظهارات دولت ترامپ در روز جمعه، در حالی مطرح شد که بسیاری از شرکت‌های آمریکایی، به‌ویژه خودروسازان، نسبت به تأخیر چین در صدور مجوزهای صادراتی برای عناصر نادر اعتراض کرده‌اند.

به گفته یک منبع مطلع، اگر چین روند صدور این مجوزها را تسریع نکند، کارخانه‌های خودروسازی ممکن است بار دیگر مانند دوران کرونا ناچار به توقف فعالیت شوند.

برخی مقامات دولت ترامپ که در مذاکرات ژنو حضور داشتند، به‌طور خصوصی اذعان کردند که احتمال دارد چین از اجرای جزئیات کلیدی توافق سر باز زند؛ از جمله بند مرتبط با صادرات عناصر نادر که از ابتدا تحت نظارت دقیق آمریکا قرار داشت.

در پکن، مقامات چینی سامانه صدور مجوز صادرات که از اوایل آوریل اجرایی شد را ابزاری قوی برای اعمال فشار بر آمریکا می‌دانند و آن را اهرم مهمی در مذاکرات تجاری تلقی می‌کنند.

در حال حاضر، روند آغاز مجدد مذاکرات در سطح عالی متوقف شده است. اسکات بسنت روز پنج‌شنبه در مصاحبه با فاکس‌نیوز اعلام کرد که ممکن است تماس تلفنی بین ترامپ و شی جین‌پینگ برای رفع بن‌بست ضروری باشد. او گفت:با توجه به اهمیت و پیچیدگی موضوع، این مذاکرات نیاز به ورود مستقیم رهبران دارد.

آخرین گفت‌وگوی تلفنی بین این دو رهبر، در ژانویه و پیش از مراسم تحلیف ترامپ صورت گرفته بود.

ترامپ عصر جمعه به خبرنگاران گفت که با شی صحبت خواهد کرد و افزود: امیدوارم بتوانیم با هم به نتیجه برسیم.

هم‌زمان، دولت ترامپ در حال تهیه «طرح B» برای جنگ تجاری است؛ به‌ویژه پس از آنکه یک دادگاه در این هفته استراتژی تعرفه‌ای آن‌ها را به چالش کشید. هرگونه وقفه در اعمال تعرفه‌ها به دلیل این حکم قضایی می‌تواند از قدرت چانه‌زنی آمریکا در مذاکرات با چین بکاهد.

در واکنش به آنچه دولت ترامپ «عدم پایبندی چین به توافق ژنو» عنوان می‌کند، این دولت محدودیت‌های بیشتری را در زمینه صادرات فناوری‌های پیشرفته به چین اعمال کرده است؛ از جمله فناوری‌هایی که در ساخت هواپیمای مسافربری C919 — پروژه مورد علاقه شی جین‌پینگ — و نیز نرم‌افزارهای خاص برای طراحی تراشه مورد استفاده قرار می‌گیرند.

«لیو پنگ‌یوی»، سخنگوی سفارت چین در واشنگتن، در بیانیه‌ای اعلام کرد که چین بارها نگرانی‌های خود را نسبت به «سوءاستفاده ایالات متحده از محدودیت‌های صادراتی در بخش نیمه‌رساناها و سایر اقدامات مرتبط» ابراز کرده است. وی افزود که چین از ایالات متحده می‌خواهد بر توافقات صورت‌گرفته در مذاکرات سطح بالا در ژنو پایبند بماند.

هم‌زمان، دولت ترامپ مجموعه‌ای از تحقیقات درباره اقدامات تجاری ناعادلانه چین و تهدیدات احتمالی آن‌ها برای امنیت ملی آمریکا را آغاز کرده است. این تحقیقات ممکن است به وضع تعرفه‌های بالاتر بر داروها و سایر کالاهای چینی منجر شود؛ اقدامی که می‌تواند حکم دادگاه در محدودسازی تعرفه‌های ترامپ را تا حدی خنثی کند.

در نشانه‌ای دیگر از شدت گرفتن تنش‌ها، دولت ترامپ در اوایل این هفته اعلام کرد که روند لغو ویزای دانشجویان چینی در دانشگاه‌های آمریکا را با شدت بیشتری دنبال خواهد کرد. وزارت خارجه چین این اقدام را «سیاسی و تبعیض‌آمیز» توصیف کرده است.

پکن همه این اقدامات اخیر را بخشی از تلاش ترامپ برای تشدید فشار بر چین در آستانه مذاکرات آینده می‌داند. با این حال، به گفته منابع آگاه، مقامات چینی حاضر در مذاکرات ژنو همچنان تمایل دارند با طرف آمریکایی در تماس بمانند اما تاکنون نشانه‌ای از تغییر موضع چین دیده نشده است.

در تحلیلی که روز چهارشنبه در حساب رسمی مجله تأثیرگذار حزب کمونیست چین، "چیوشی" (در جست‌وجوی حقیقت)، منتشر شد آمده است: ایالات متحده از میز مذاکره فاصله گرفت و بلافاصله فشار بر صنعت نیمه‌رسانای چین را تشدید کرد. این نشان می‌دهد که حل‌وفصل مسائل تجاری، یک‌شبه اتفاق نمی‌افتد.