هر کدام از رقبای منطقه‌ای ایران چند جنگنده دارند؟+ عکس

به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از فرارو، هرچند آمار دقیق تجهیزات و ناوگان دفاعی هرکشور جزو اسرار نظامی آن کشور محسوب می‌شود، اما شاید نگاهی به آمار و ارقام حدودی منتشر شده در سطح اینترنت از توان دفاعی کشور‌ها بتواند نگاهی دقیقتر از لزوم تجهیز ایران به جنگنده‌های جدید و پیشرفته بدهد.

قطر

قطر یکی از کشور‌های کوچک حوزه خلیج فارس است که مساحت آن حتی از استان تهران نیز کمتر است. مساحت قطر بطور تقریبی حدود ۱۱ هزار و ۵۰۰ کیلومتر مربع است. بنابر آنچه در ویکیپدیای عربی آمده، در ناوگان نیروی هوایی قطر ۱۲ عدد جنگنده میراژ ۲۰۰۰ در حال خدمت وجود دارد. میراژ ۲۰۰۰ یک جت جنگنده چندمنظوره ساخت شرکت هوایی «داسوی فرانسه» است. همچنین بنابر برخی آمارها، قطر قرار است این نوع از جنگنده‌های خود را با جنگنده‌های «داسو رافال» فرانسه جایگزین کند. قطر همچنین ۶ عدد هواپیمای آلفاجت تمرینی/تهاجمی سبک در ناوگان خود دارد. همچنین حدود سه سال پیش، شبکه الجزیره قطر در خبری از تحویل بخش نخست جنگنده‌های «یوروفایتر تایفون» خبر داد که در چارچوب قراردادی برای تجهیز دوحه به ۲۴ جنگنده تایفون و ۹ هواپیمای «هاوک» منعقد شده بود.

در گزارش الجزیره در آن زمان ذکر شده بود که بخش نخست این هواپیماها، در کنار هواپیما‌های دیگری از نوع اف-۱۵ آمریکا و رافال فرانسه به انجام رسیده است. از سوی دیگر، طبق آنچه در ویکیپدیای انگلیسی در خصوص ناوگان قطرآمده، این کشور در حال حاضر دارای ۳۶ جنگنده فرانسوی رافال، ۲۴ جنگنده یوروفایتر تایفون به علاوه ۱۲ عدد از اینو نوع جنگنده که در حاضر حاضر سفارش داده شده است و ۳۷ عدد جنگنده اف-۱۵‌ای (از مجموع ۴۸ عدد سفارش داده شده) است.

امارات متحده عربی

یکی دیگر از همسایگان و رقبای منطقه‌ای ایران، کشور امارات متحده عربی است. امارات حدود ۸۳ هزار و ۶۰۰ کیلومتر مربع وسعت دارد. بنابر آنچه در ویکیپدیای عربی در خصوص نیروی هوایی امارات آمده، این کشور نیز در مجموع ۷۹ جنگنده اف-۱۶ دارد که ۵۴ عدد از آنها از نوع E و ۲۵ عدد دیگر از نوع اف (اف-۱۶-اف (هستند. طبق همین گزارش یک عدد از این جنگنده‌ها در سال ۲۰۰۶ سقوط کرد و دیگری نیز در جنگ داخلی لیبی در سال ۲۰۱۱ دچار خسارت شد.

بنابر همین آمار، امارات بطور کلی ۶۸ عدد نیز جنگنده از نوع میراژ ۲۰۰۰ دارد. این آمار طبق ویکیپدیای انگلیسی ۵۹ عدد میراژ ۲۰۰۰، یک عدد رافال فرانسه به علاوه ۸۰ عدد رافال دیگر تحت سفارش و ۷۶ عدد جنگنده اف-۱۶ است.

عربستان سعودی

شاید بزرگترین رقیب منطقه‌ای ایران را بتوان عربستان سعودی نامید. عربستان با داشتن دو میلیون و ۱۵۰ هزار کیلومتر مربع مساحتی به مراتب بزرگتر از ایران را داراست. مساحت ایران حدودا یک میلیون و ۶۴۸ هزار کیلومتر مربع برآورد می‌شود.

بنابر آنچه در صفحه ویکیپدیای عربی «نیروی هوایی پادشاهی سعودی» آمده، عربستان ۲۴۰ عدد جنگنده F-۱۵ آمریکایی ایگل دارد که از این تعداد ۱۶ عدد از نوع D، ۷۰ عدد از نوع C، ۷۰ عدد از نوع S و ۸۴ عدد از نوع SA است و طبق نوشته این گزارش، قرار است جنگنده‌های S نیز به نوع SA ارتقا یابند.

همچنین عربستان ۷۲ عدد جنگنده «یوروفایتر تایفون» و ۹۶ عدد جنگنده تورنادو دارد. این در حالی است که طبق برآورد‌های ویکیپدیای انگلیسی، شمار جنگنده‌های حاضر در ناوگان نیروی هوایی عربستان بدین قرار است: ۷۱ عدد جنگنده یوروفایتر تایفون، ۸۱ عدد جنگنده تورنادو، ۲۳۱ عدد جنگنده اف-۱۵ ایگل و ۸۴ عدد جنگنده اف-۱۵ از مدل SA.

لزوم به‌روز‌رسانی ناوگان هوایی ایران

نگاهی به آمار همین سه کشور عربی قطر، امارات متحده عربی و عربستان کافی است تا متوجه شویم چرا بایستی ایران برای آنکه از دست کم از رقبای منطقه‌ای خود عقب نماند، لازم است تا ناوگان هوایی خود را بروز کند. می‌دانیم بعد وقوع انقلاب اسلامی در ایران، به دلیل تحریم‌های آمریکا، ایران موفق نشده است تا از آمریکا و کشور‌های اروپایی تجهیزات جنگی خریداری کند و عمده ناوگان جنگنده‌های غربی ایران نیز متعلق به خرید‌هایی است که پیش از انقلاب انجام شده است.

از سوی دیگر با آنکه ایران در سال‌های اخیر تلاش‌های فراوانی را برای ساخت جنگنده‌های بومی کرده، اما به دلیل آنکه فناوری جنگنده، فناوری بسیاری پیشرفته‎ای است، هر کشوری در جهان قادر به ساخت آن نیست و تنها چند کشور به‌طور مستقل فناوری ساخت آن را دارا هستند. مضاف بر اینکه مشخص نیست جنگنده‌های ساخت ایران در یک نبرد واقعی با جنگنده‌های پیشرفته نسل پنجم، از چه میزان مانور برخوردار هستند.

چه کشور‌هایی فناوری ساخت جنگنده‌هایی نسل پنجم را دارا هستند؟

جنگنده‌های نسل پنجم در واقع به جنگنده‌هایی اطلاق می‌شود که دارای فناوری‌های توسعه داده شده در اوایل قرن ۲۱ هستند. هرچند ویژگی‌هایی که برای جنگنده‌های نسل پنجم ذکر می‌شود، مواردی نیستند که در کل جهان بر سر آنها توافق وجود داشته باشد و لزوما همه جنگنده‌های نسل پنجم تمامی ویژگی‌های ذکر شده را دارا نیستند، اما برای این نسل از جنگنده‌ها مواردی نظیر پنهان کاری یا شناسایی گریزی (Stealth technology)، پایین بودن احتمال رهگیر شدن از سوی رادار (Low-probability-of-intercept radar)، بدنه هواگرد با عملکرد پروازی سوپرکروز، سیستم‌های کامپیوتری یکپارچه پیشرفته به عنوان بخشی از ویژگی جنگنده‌های این نسل نام برده می‌شود.

طبق گزارشی که در تاریخ چهارم ژانویه ۲۰۲۳ (برابر با ۱۴ دی ۱۴۰۱) در پایگاه خبری- تحلیلی «بیزنس اینسایدر» آمریکا منتشر شده، تا کنون تنها سه کشور موفق شده‌اند تا جنگنده‌های نسل پنجم را بسازند؛ اما حدود ۱۲ کشور در حال کار بر روی جنگنده‌های نسل ششم هستند.

بر اساس این گزارش، با آنکه قریب به ۲۰ سال از نخستین حضور جنگنده‌های نسل پنجم در آسمان می‌گذرد؛ اما این نوع از جنگنده‌ها همچنان پیشرفته‌ترین به حساب می‌آیند. طبق این گزارش تنها ۴ مدل از جنگنده‌های نسل پنجم که ساخت سه کشور هستند، تا کنون بطور رسمی معرفی شده‌اند که عبارتند از: جنگنده F-۲۲ و F-۳۵ آمریکا، جنگنده J-۲۰ ساخت چین و جنگنده Su-۵۷ ساخت روسیه.

 جنگنده روسی سوخو-۵۷ فلون

با این حساب و با تحریم‌هایی که آمریکا علیه ایران اعمال کرده، شاید تنها گزینه برای ایران، خرید از روسیه و چین باشد؛ هرچند این کشور‌ها نیز در سایه پیچیدگی‌های روابط و تعاملات خود با غرب، برای این کار محدودیت‌های فراوانی نیز دارند.

از سوی دیگر اگرچه گزارش‌های متعدد و گاه ضد و نقیضی از تمایل ایران برای خرید جنگنده سوخو-۵۷ و حتی دریافت این جنگنده از سوی ایران در سطح اینترنت منتشر شده، اما واقعیت آن است که روسیه به دلیل آنکه بیش از سه سال است که خود درگیر جنگ با اوکراین هست، برای ساخت این جنگنده و تحویل آن به ایران با چالش‌های فراوانی روبروست. مضاف بر اینکه تحریم‌های غرب علیه روسیه در پی جنگ اوکراین، وضعیت را برای مسکو بدتر از پیش نیز کرده است. پس شاید با این اوصاف، تنها گزینه‌ای که برای ایران می‌ماند، خرید جنگنده جی-۲۰ آن هم از چین باشد.

جنگنده جی-۲۰ چین

اگرچه گفتیم روسیه و چین نیز به دلیل نوع پیچیدگی‌های ارتباطی و تعاملاتی و تجاری‌شان با غرب برای فروش تجهیزات نظامی پیشرفته نظیر جنگنده به ایران با محدودیت‌های فراوانی رو‌به‌رو هستند، اما شاید نگاهی به این نوع جنگنده که شاید تنها گزینه ایران برای به‌روز‌رسانی ناوگان هوایی خود به جنگنده‌های نسل پنجم باشد، خالی از لطف نباشد.

در گزارشی که در تاریخ ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵ (۲۱ خرداد ۱۴۰۴) در پایگاه آمریکایی «National Security Journal» منتشر شده، در خصوص این جنگنده آمده است: «چنگدو جی-۲۰» جنگنده پنهان کار نسل پنجم چین است. این جنگنده نخستین پرواز خود را در تاریخ ۱۱ ژانویه ۲۰۱۱ (۲۱ دی ۱۳۸۹) به انجام رساند و در مارس ۲۰۱۷ وارد خدمت و استفاده شد. به نوشته این پایگاه آمریکایی، ساخت این جنگنده از سوی چین، سبب شد این کشور به دومین کشوری پس از ایالات متحده بدل شود که یک «جنگنده نسل پنجم پنهان کار عملیاتی» را می‌سازد.

جنگنده جی-۲۰ در واقع، یک جت دو موتوره تک سرنشین با طول بال ۱۳.۰۱ متر و حداکثر سرعت ۲ ماخ (دو برابر سرعت صوت) است. این هواپیما از دو موتور توربوفن شنیانگ WS-۱۰C (Shenyang WS-۱۰C turbofans) نیرو می‌گیرد و به مجموعه‌ای از حسگرها، از جمله رادار JLJ-۵ AESA مجهز است.

۵۶۹

تصویری از جنگنده J-۲۰S ساخت چین

همچنین بنابر این گزارش، این جنگنده چینی که به «اژد‌های نیرومند» (Mighty Dragon) نیز معروف است، موفق شده است تا به تازگی به‌روز‌رسانی‌های جدیدی را دریافت کند؛ به طوری که بُرد شناسایی رادار AESA آن سه برابر شده است. طبق گزارش روزنامه «ساوت چاینا مورنینگ پست»، این جهش به دلیل پیشرفت داخلی در تولید «کریستال‌های نیمه‌رسانای سیلیکون کاربید» (SiC) با خلوص بالا و نیمه‌عایق توسط تیمی در دانشگاه شاندونگ چین تحقق یافته است. بنابر این با این حساب، این جنگنده پیشرفته قادر است تا به لطف این ارتقا و به‌روز‌رسانی، هواپیما‌های دشمن را تا سه برابر بُرد رادارای خود شناسایی کند.

حال با این حساب اگر با تمامی پیچیدگی‌ها و مشکلاتی که خرید‌های نظامی ایران با وجود تحریم‌های غرب داراست، بتواند خود را به شمار قابل توجهی از چنین جنگنده‌ای مجهز کند، می‌توان امیدوار بود نیروی هوایی ایران پس از سال‌ها فرسودگی در برابر رقبای منطقه‌ای و جهانی خود حرفی را برای گفتن داشته باشد.