شوک تازه عراق به ایران/ دولت عراق برای ورود زائران شرط گذاشت

سازمان هواپیمایی کشور در تازه‌ترین دستورالعمل خود، انجام پرواز‌های اربعین را منوط به تسویه حساب کامل ایرلاین‌های داخلی با فرودگاه‌های عراق کرده است. با این حال، رقم دقیق این بدهی‌ها هنوز به‌طور شفاف اعلام نشده و ابهام‌هایی درباره میزان مطالبات عراقی‌ها از شرکت‌های ایرانی وجود دارد.

این تصمیم سازمان هواپیمایی در شرایطی اتخاذ شده که زمان زیادی تا آغاز موج اصلی سفر‌های اربعین باقی نمانده و بسیاری از زائران در انتظار برنامه‌ریزی دقیق پرواز‌ها هستند. شرط‌گذاری بر مبنای بدهی‌های نامشخص، نه تنها فرایند هماهنگی پرواز‌ها را کند می‌کند، بلکه می‌تواند به کاهش ظرفیت پرواز و افزایش هزینه‌ها برای زائران بینجامد. بسیاری از شرکت‌های هواپیمایی داخلی نیز در حال حاضر با مشکلات مالی مزمنی مواجه‌اند و فشار برای تسویه سریع و نامشخص، ممکن است منجر به کاهش تمایل آنها برای حضور در مسیر‌های اربعین شود.

ابهام در میزان بدهی‌ها، شفافیت این تصمیم را زیر سؤال برده است. در حالی‌که طرف عراقی ظاهراً به دنبال دریافت مطالبات خود پیش از آغاز مراسم است، نبود ارقام رسمی و دقیق از سوی نهاد‌های ایرانی باعث ایجاد فضای بی‌اعتمادی شده است. اگر سازمان هواپیمایی قصد جدی برای ساماندهی سفر‌های اربعین دارد، ابتدا باید با شفاف‌سازی بدهی‌ها و گفت‌و‌گو‌های دیپلماتیک، راه‌حلی میان‌مدت و عملیاتی ارائه دهد تا نه منافع ایرلاین‌ها تهدید شود و نه زائران قربانی سردرگمی‌ها شوند.

از سوی دیگر، این موضوع گویای نوعی بی‌برنامگی در سطح کلان مدیریتی سفر‌های اربعین است. هر ساله مشکلات مشابهی تکرار می‌شود و هماهنگی ضعیف میان دستگاه‌ها و تأخیر در تصمیم‌گیری‌ها موجب فشار روانی و مالی مضاعف بر مردم می‌شود. حتی اگر مطالبات عراقی‌ها بحق باشد، این مسئله باید ماه‌ها پیش از فصل سفر اربعین تعیین تکلیف می‌شد، نه در آستانه آغاز عملیات انتقال زائران.

دولت عراق در سال‌های اخیر نشان داده که در زمینه دریافت مطالبات خود از نهاد‌های ایرانی، سیاستی قاطع و بدون مسامحه در پیش گرفته است. شرط‌گذاری بر سر تسویه بدهی‌ها پیش از انجام پرواز‌های اربعین، نشان از جدیتی دارد که دیگر با مماشات گذشته همراه نیست. بغداد اکنون می‌خواهد نشان دهد که حتی در شرایط خاص مذهبی نیز، اصول تجاری و مالی خود را قربانی نخواهد کرد و طرف ایرانی را به پایبندی به تعهداتش ملزم می‌داند.

درحالی سازمان هواپیمایی طی بخشنامه‌ای عدم بدهی شرکت‌های هواپیمایی داخلی به فرودگاه‌های عراق را شرط انجام پرواز‌های اربعین اعلام کرده که میزان دقیق این بدهی‌ها مشخص نیست.

اخیراً سازمان هواپیمایی طی بخشنامه‌ای در راستای ارتقای خدمات‌رسانی به زائران اربعین ۱۴۰۴ اعلام کرد:

* بازه زمانی اربعین ۱۴۰۴ در حوزه هوایی ۱۷ مرداد تا ۲۶ مرداد است.

* همه ایرلاین‌ها باید حداکثر طی ۲۴ ساعت از زمان دریافت مجوز‌های پرواز، نسبت به باز کردن پرواز‌ها و فروش بلیت به عموم اقدام کنند.

* بهای کل بلیت یک‌طرفه از استان‌های خراسان، سیستان و بلوچستان، کرمان، یزد، هرمزگان، فارس، مازندران و گلستان به نجف یا بغداد و بالعکس، حداکثر ۷.۵ میلیون تومان است.

* بهای بلیت یک‌طرفه از تهران و سایر استان‌ها به نجف یا بغداد و بالعکس، حداکثر ۶.۵ میلیون تومان است.

* فروش اجباری بلیت دوطرفه به‌عنوان شرط لازم برای صدور بلیت، ممنوع است.

* تعیین تکلیف بدهی‌ها با فرودگاه‌های عراق تا قبل از انجام پرواز‌های اربعین الزامی است. تمام خسارت‌های ناشی از عدم صدور مجوز پروازی توسط طرف عراقی به دلایل مذکور، رأساً متوجه شرکت هواپیمایی خواهد بود.

هم مسئولان سازمان هواپیمایی و هم شرکت‌های هواپیمایی به این نکته اذعان دارند که فرودگاه نجف یکی از گران‌ترین فرودگاه‌های دنیاست و هزینه‌های دریافتی بابت انجام یک پرواز از حد معمول نرخ‌ها بسیار بالاتر است.

مقصود اسعدی سامانی دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی هفته گذشته در این رابطه به تسنیم گفته بود: در مقایسه با سال گذشته، هزینه‌های شرکت‌های هواپیمایی در بخش سوخت ۱۴برابر شده است.

وی با بیان این‌که در بخش فرودگاهی هزینه ارزی هر پرواز ۱۰ تا ۱۲ هزار دلار است، افزود: علاوه بر این فرودگاه نجف برای هواپیما‌های باریک‌پیکر ۲۰۰۰ و هواپیما‌های پهن‌پیکر ۴۰۰۰ دلار دریافت می‌کند.

دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی همچنین پیش‌تر گفته بود: فرودگاه نجف برخلاف تمام فرودگاه‌های دنیا، هم در زمان ورود مسافر و هم در زمان خروج، عوارض دریافت می‌کند. این فرودگاه برای ورود و خروج مسافر مجموعاً ۳۰ دلار دریافت می‌کند.

وی افزود: همچنین این فرودگاه برای استفاده از هر ویلچر ۳۵ دلار از شرکت هواپیمایی می‌گیرد.

اسعدی سامانی یکی دیگر از هزینه‌های دریافتی توسط فرودگاه نجف را دریافت نقدی رویالتی برای پرواز‌های مازاد بر توافق دوجانبه (۱۲۰ پرواز در هفته) عنوان و تصریح کرد: فرودگاه مذکور برای هواپیما‌های بدنه باریک ۲۰۰۰ دلار و هواپیما‌های پهن‌پیکر ۴۰۰۰ دلار دریافت می‌کند. به‌طوری‌که هزینه هندلینگ هر پرواز از شرکت‌های هواپیمایی ایرانی حدود ۱۰ هزار دلار تمام می‌شود که تبعات این هزینه تأثیر قابل توجهی بر روی قیمت بلیت دارد.

وی از رایزنی با مسئولان فرودگاه نجف برای کاهش هزینه‌های تحمیلی به شرکت‌های هواپیمایی ایرانی خبر داد و گفت: مکاتباتی در این زمینه صورت گرفته و امیدواریم مسئولان مربوطه عراقی با تعدیل قیمت‌های هندلینگ و حذف رویالتی به کاهش هزینه سفر مشتاقان زیارت عتبات عالیات کمک کنند.

یکی از مشکلاتی که به‌طور مستقیم شرکت‌های هواپیمایی داخلی و به‌طور غیرمستقیم زائران اربعین را تحت تأثیر قرار داده، دریافت هزینه‌های نسبتاً بالا از سوی فرودگاه نجف است. موضوعی که باعث شده تا ایرلاین‌های داخلی بدهکار این فرودگاه باشند. پیگیری‌های تسنیم از میزان بدهی شرکت‌های هواپیمایی به فرودگاه نجف به این‌جا ختم شد که فعلاً رقم دقیق مشخص نیست.

اما آنچه مشخص است این‌که شرکت‌های هواپیمایی اگر تا قبل از ایام اربعین (۱۷ مرداد ۱۴۰۴) بدهی‌های خود را تسویه نکنند (یا با فرودگاه نجف به تفاهم نرسند) با چالش عدم صدور مجوز پروازی از سوی عراق مواجه می‌شوند.