«شهرزاد» در میدان تاکسی اینترنتی/ خدمت عمومی یا بازیگر تازه‌نفس در رقابت دیجیتال؟

به گزارش اقتصادآنلاین؛ صبح روز ۴ مرداد ۱۴۰۴، در مراسمی با حضور شهردار تهران، اعضای شورای شهر و مدیران ارشد حوزه حمل‌ونقل، از اپلیکیشن «شهرزاد» به عنوان نخستین پلتفرم اینترنتی تاکسی شهرداری تهران رونمایی شد. این سامانه که به‌نوعی فاز دوم طرح تاکسی برخط محسوب می‌شود، قرار است خدمات جدیدی چون تاکسی زنان، کودکان، سالمندان و سرویس مدارس را نیز شامل شود.

شادی مالکی، مدیرعامل سازمان تاکسیرانی تهران، در جریان این مراسم تأکید کرد که «شهرزاد» نماد هم‌افزایی فناوری و خدمت عمومی است و گفت: «این پروژه تنها یک اپلیکیشن نیست؛ هدف ما ارتقای کیفیت خدمات، بهبود معیشت رانندگان و حفظ کرامت شغلی آن‌هاست. تاکسی تهران، در بحران‌هایی چون جنگ ۱۲روزه اخیر نیز حتی یک روز متوقف نشد و امروز نیز با همین روحیه، وارد فاز تحول دیجیتال شده‌ایم.»

او همچنین با اشاره به فعالیت روزانه بیش از ۸۰ هزار تاکسی و سهم ۱۸ درصدی این ناوگان در جابجایی‌های پایتخت گفت: «ما با نوسازی ۱۰ هزار تاکسی، چهار مدل جدید خودروی چینی وارد کرده‌ایم و توافقنامه‌ای بی‌سابقه برای ارائه وام بدون بهره به رانندگان منعقد شده است.»

مدل توسعه، میان مالکیت عمومی و مشارکت خصوصی

احمد خورشیدی، مدیرعامل اپلیکیشن شهرزاد، با اشاره به مدل حکمرانی در حوزه تاکسی‌های اینترنتی گفت: «در جهان سه مدل کلی وجود دارد: مدل خصوصی، مشارکتی و حاکمیتی. شهرداری تهران با الهام از تجربیات موفق شهرهایی چون سئول، دوبی و استانبول، رویکرد مالکیت حاکمیتی را با مشارکت بخش خصوصی تلفیق کرده و پلتفرم شهرزاد را بنا کرده است.»

او تأکید کرد که تمرکز شهرزاد نه بر رقابت با اسنپ و تپسی، بلکه بر پوشش مناطق کمتر‌برخوردار و پاسخ به نیازهای مغفول شهری است. به گفته او، «در کمتر از ۲۴ ساعت بیش از ۶ هزار راننده در این پلتفرم فعال شده‌اند. ساختار کمیسیون متغیر بر اساس عملکرد، باشگاه رانندگان، مانیتورینگ زنده، تحلیل رفتار سفر و امنیت بالا، مزایایی است که این اپ را متمایز می‌کند.»

خورشیدی همچنین گفت: «یک‌ونیم میلیون نفر از شهروندان تهرانی از خدمات شهرزاد استفاده می‌کنند. ما در حال توسعه اپلیکیشنی هستیم که به مرور به یک سوپراپ خدمات شهری بدل خواهد شد.»

شفافیت در قیمت‌گذاری و پایان واسطه‌گری

در گفت‌وگویی اختصاصی با «ایرانیان استارتاپ»، شادی مالکی تأکید کرد که «شفافیت در قیمت‌گذاری و حذف واسطه‌گری» از مهم‌ترین اهداف این پروژه است. او توضیح داد که نرخ کرایه در شهرزاد براساس مصوبات شورای شهر محاسبه می‌شود و این به معنای قطع وابستگی به الگوریتم‌های ناپایدار و متغیر پلتفرم‌های خصوصی است.

او در واکنش به برخی شایعات درباره ارتباط این پروژه با هلدینگ دات‌وان نیز گفت: «هیچ ارتباطی میان طرح تاکسی اینترنتی شهرداری و این مجموعه وجود ندارد. شهرزاد به‌طور کامل در اختیار سازمان تاکسیرانی است و تحت مالکیت شهرداری توسعه یافته است.»

امنیت، اعتماد و اشتغال‌زایی، از حرف تا اجرا

محسن هرمزی، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران، در سخنرانی خود در مراسم رونمایی شهرزاد بر سه اصل «شفافیت، اعتماد و امنیت» به‌عنوان شالوده این پلتفرم تأکید کرد. او گفت: «هدف از توسعه این سامانه تنها کاهش ترافیک نیست، بلکه شهرزاد بستری برای اشتغال، توسعه فناوری بومی و پیوند شهروندان با خدمات دیجیتال شهری است.»

به گفته او، این حرکت صرفاً یک رویداد نمادین نیست، بلکه ورود جدی مدیریت شهری به حوزه حکمرانی هوشمند است. هرمزی ادامه داد: «ساختار حمل‌ونقل سنتی دیگر پاسخگوی تهران نیست. ما با استفاده از توان داخلی، بستری طراحی کرده‌ایم که می‌تواند برای سایر کلان‌شهرها نیز الگو باشد.»

از تجربه تلخ کارپینو تا امید تازه شهرزاد

اگرچه این نخستین تجربه شهرداری در زمینه تاکسی اینترنتی نیست و «کارپینو» با ساختاری مشابه در سال‌های گذشته شکست خورده بود، اما مدیران شهری امروز بر این باورند که «شهرزاد» درس‌گرفته از همان تجربه است. آن‌ها می‌گویند امروز هم ظرفیت فنی افزایش یافته، هم تجربه مدیریتی پخته‌تر شده و هم مسیر توسعه از ابتدا با تعاملات کارشناسی، پژوهش میدانی و نیازسنجی دقیق طراحی شده است.

علیرضا زاکانی، شهردار تهران، در مراسم رونمایی، با اشاره به سختی‌های شغلی رانندگان تاکسی و بی‌توجهی‌های گذشته گفت: «در ساختار جدید، هرچقدر خدمت‌رسانی افزایش یابد، سهم شهرداری از سود خدمات کاهش خواهد یافت؛ این یعنی سود نهایی باید به مردم و رانندگان برگردد.»

آیا شهرزاد می‌تواند تغییر دهنده بازی باشد؟

شهرزاد در بدو تولد، وعده‌های بزرگی دارد: شفافیت، امنیت، قیمت‌گذاری عادلانه، پشتیبانی از رانندگان، خدمات ویژه اقشار خاص، اشتغال‌زایی و حتی توسعه فناوری بومی. اما در میدانی که اسنپ و تپسی با شبکه‌ای گسترده از کاربران، ناوگان چندمیلیونی و تیم‌های محصول توانمند فعالیت دارند، ورود هر بازیگر جدیدی اگرچه ضروری، اما بی‌تردید دشوار است.

شهرزاد اگر بخواهد تنها یک پلتفرم رسمی باقی نماند و به انتخاب اول شهروندان تبدیل شود، باید فراتر از مناسبات اداری و بیانیه‌نویسی، با کیفیت واقعی خدمات، تجربه روان کاربران و احترام واقعی به رانندگان خود را ثابت کند.

این‌بار شهرداری با هدف ورود سازنده به عرصه رقابت، نه حذف رقیب، بلکه تنظیم‌گر فضای بی‌سامان حمل‌ونقل دیجیتال شده است. اما این هدف تنها در صورتی محقق می‌شود که «شهرزاد» روایتی از همدلی، زیرساخت درست، فناوری بومی و کارکرد ملموس برای شهروندان باشد — نه تکرار داستانی با پایان تکراری