تاثیر انحصار در توسعه بازار؛ اسنپ‌پی چگونه توانست رشد صعودی در تعداد فروشگاه‌ها داشته باشد؟
اخیرا گزارش سال ۱۴۰۳ گروه اسنپ منتشر شده است؛ گزارشی داده‌محور که حکایت از عبور تعداد کاربران این سوپراپلیکیشن از ۸۱ میلیون نفر دارد. طبق این گزارش کاربران «اسنپ‌فود» به مرز ۲۷ میلیون نفر نزدیک شده و تعداد فروشگاه‌های آنلاین طرف قرارداد با «اسنپ‌پی» نیز با رشد ۱۷۱ درصدی، به ۱۶۹۱ فروشگاه رسیده است.
به گزارش اقتصادآنلاین، گروه اسنپ به‌عنوان یکی از شرکت‌های موثر در توسعه فناوری‌های نوین در حوزه‌های مختلف، از حمل‌و‌نقل گرفته تا غذا، سوپرمارکت، خدمات پزشکی و… در سال‌های گذشته خدمات متعددی در اختیار کاربران ایرانی قرار داده است.
پیشگامی اسنپ در حوزه حمل‌و‌نقل و غذا باعث شده است این ابَرکمپانی، از اطلاعات کاربران برای حوزه‌های دیگری که در طول سال‌های بعد به آن وارد شد استفاده کند و این اطلاعات، به توسعه اسنپ در لاین‌های دیگر از جمله اسنپ‌مارکت، اسنپ‌پی و اسنپ‌فود کمک قابل توجهی کرد.
رشد چشمگیر زیرمجموعه‌های اسنپ
اما غیر از حوزه حمل‌و‌نقل، بخش‌هایی که اسنپ در سال‌های بعد به آنها ورود کرد، حوزه‌هایی بودند که پیش از این شرکت‌های دیگری مثل زودکس در بخش فود و دیجی‌پی در بخش پرداخت و اعتبار به آن ورود کرده بودند. قراردادهای انحصاری اسنپ با رستوران‌ها و فروشگاه‌های پذیرنده فروش اعتباری، باعث شد این کسب‌و‌کارها نتوانند به سادگی با رقبای اسنپ در این دو بخش وارد تعامل و همکاری شوند.
۱۶۹۱ فروشگاه آنلاین طرف قرارداد با اسنپ‌پی
بر اساس گزارش اسنپ، شرکت اسنپ‌پی نیز رشد ۱۷۱ درصدی تعداد فروشگاه‌های آنلاین پذیرنده درگاه اعتباری اسنپ‌پی را شاهد بوده و تعداد این فروشگاه‌ها به ۱۶۹۱ فروشگاه آنلاین رسیده است؛ رشدی چشمگیر که به نظر می‌رسد در سایه قراردادهای انحصاری اسنپ‌پی با فروشگاه‌ها به دست آمده است.
قراردادهای اسنپ‌پی با فروشگاه‌ها به این صورت بوده که با قرار دادن وجه التزام و جریمه، فروشگاه‌ها را از انعقاد قرارداد با رقبای خود مانند دیجی‌پی، ازکی‌وام و تارا منع می‌کند و به این ترتیب تعداد زیادی از کاربران امکان استفاده از اعتبار خود در سایر لندتک‌ها را ندارند. شورای رقابت در رای اردیبهشت امسال در حوزه پرداخت، اسنپ‌پی را از انعقاد این قراردادهای انحصارطلبانه منع کرد. طبق این رای، بند انحصاری در تمامی قراردادهای پیشین اسنپ‌پی نیز ملغی شد.
اما قراردادهای انحصاری در سال ۱۴۰۳ چه تاثیری بر توعه فروشگاه‌های اسنپ‌پی داشت؟ بررسی گزارش سال ۱۴۰۳ گروه اسنپ حکایت از رشد چشمگیر اسنپ‌پی دارد. رشد ۱۷۱ درصدی تعداد فروشگاه‌های آنلاین طرف قرارداد با اسنپ‌پی، رشد ۲۹۵ درصدی مجموع مبلغ سفارش‌ها با سرویس اعتبار اقساطی، ۳۴۵ هزار سفارش خرید اعتباری تنها در یک روز و رشد ۴۴۱ درصدی تعداد فروشگاه‌های حضوری و رسیدن تعداد آنها به عدد ۳ هزار ۳۵۴ فروشگاه، حکایت از توسعه اسنپ‌پی در این بازار در سال ۱۴۰۳ با تکیه بر قراردادهای انحصاری با فروشگاه‌ها دارد.
نزدیکی به مرز ۲۷ میلیون کاربر اسنپ‌فود
طبق گزارش سال ۱۴۰۳ اسنپ، تعداد کاربران اسنپ‌فود به نزدیک به ۲۷ میلیون نفر رسیده است. زودکس و تپسی‌فود به‌عنوان رقبای اسنپ‌فود معتقدند قراردادهای انحصاری باعث شده این دو شرکت نتوانند با رستوران‌هایی که با اسنپ‌فود کار می‌کنند، قراردادی منعقد کنند. این شرایط از نظر شورای رقابت نیز روندی ضدرقابتی تشخیص داده شد.
شورای رقابت در رایی که اردیبهشت امسال صادر کرد، به دلیل قراردادهایی که «منجر به محدود کردن بازار و دشواری ورود رقبا و گمراه شدن کاربران در انتخاب رستوران‌ها» می‌شود، اسنپ‌فود را محکوم و از ادامه این روند ضدرقابتی منع کرد.
جلوگیری از قرارداد فروشگاه‌ها با وجود رای شورای رقابت
رای شورای رقابت در رابطه با انحصار اسنپ‌فود و اسنپ‌پی از زمان صدور رای و با وجود درخواست تجدید نظر، لازم‌الاجراست اما بررسی‌های خبرنگار ما حکایت از این دارد که اسنپ در تماس با رستوران‌ها و فروشگاه‌ها اعلام می‌کند که این رای لازم‌الاجرا نبوده و در صورتی که فروشگاه‌ها با رقبای اسنپ‌پی و اسنپ‌فود قراردادی منعقد کنند، مشمول جریمه‌های اسنپ خواهند شد. این موضوع باعث شده فروشگاه‌ها با توجه به لابی‌های گروه اسنپ و تهدیدهای صورت‌گرفته، با وجود رای شورای رقابت، از انعقاد قرارداد با رقبای اسنپ امتناع کند.
تاثیر گروه اسنپ در توسعه تجارت الکترونیک
گروه اسنپ، به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین بازیگران حوزه فناوری در ایران، در کنار شرکت‌های بزرگ دیگر نقش بسیار مهمی در توسعه تجارت الکترونیک در ایران ایفا کرده است. این تاثیر در حوزه‌های مختلف از بهبود دسترسی و کاهش شکاف دیجیتال، تا اشتغال‌زایی، تسهیل زندگی روزمره مردم و… ملموس است، اما ایجاد انحصار، علاوه بر کاهش کیفیت خدمات در طول زمان و تاثیر منفی بر رضایت کاربران، مانع توسعه تجارت الکترونیک در ایران است که در نهایت همه کسب‌و‌کارها و کاربران از کاهش نوآوری، افزایش هزینه‌های غیرمستقیم و تضعیف کسب‌و‌کارها در فضای انحصاری، متضرر خواهند شد.
