دستور ویژه رهبر انقلاب برای جبران ناترازی برق / خاموشی‌ها کاهش می‌یابد؟

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از باشگاه خبرنگاران، شرایط کنونی که گرمای شدید تابستان، وابستگی حیاتی به برق را برجسته کرده، ناترازی تولید و مصرف برق، چالشی جدی برای کشور ایجاد کرده است. فرصت بهره‌گیری از انرژی خورشیدی، امکان تبدیل پشت‌بام‌های منازل به نیروگاه‌های کوچک را فراهم می‌کند که ضمن تولید برق پایدار، درآمدی سودآور با بازگشت سرمایه در ۳ تا ۴ سال به همراه دارد. این راهکار، خاموشی‌ها را کاهش داده و به هوای پاک‌تر کمک می‌کند. در همین راستا، برنامه تلویزیونی پایش میزبان دکتر امیر دودابی‌نژاد، معاون برنامه‌ریزی و نوآوری سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی ایران بود و به بررسی وضعیت ناترازی برق، ظرفیت‌های کنونی و آتی انرژی خورشیدی، محدودیت‌های مالی و فرآیند تولید این انرژی پرداخت. 

ناترازی برق کشور و ظرفیت کنونی تولید انرژی‌های تجدیدپذیر

دودابی‌نژاد در تشریح وضعیت کنونی کسری اظهار داشت: «در این روزها مانند ماه مرداد در ساعات اوج مصرف، ناترازی برق کشور بین ۱۶ تا ۱۷ هزار مگاوات بوده که بیانگر فاصله بین نیاز مصرف و تولید انرژی الکتریکی در کشور است.»

وی در خصوص ظرفیت انرژی خورشیدی موجود بیان کرد: «در حال حاضر، ظرفیت نصب‌شده انرژی‌های تجدیدپذیر ۱۹۵۰ مگاوات است که تا چند روز آینده از ۲۰۰۰ مگاوات فراتر خواهد رفت. از این میزان، حدود ۱۱۰۰ مگاوات به انرژی خورشیدی اختصاص دارد و مابقی شامل انرژی بادی، زیست‌توده و سایر منابع است.»

آیا منابع مالی توان پوشش اهداف بلند مدت در زمینه انرژی را دارد

دودابی‌نژاد با اشاره به برنامه‌های توسعه اظهار داشت: «ظرفیت کنونی انرژی خورشیدی ۱۱۰۰ مگاوات است. هدف‌گذاری شده تا پایان سال، ظرفیت کل انرژی‌های تجدیدپذیر به ۷۰۰۰ مگاوات افزایش یابد. ان‌شاءالله امیدواریم تا پایان سال با تامین منابع لازم به این ظرفیت برسیم. در برنامه هفتم توسعه، هدف اولیه ۱۲ هزار مگاوات بود، اما دولت چهاردهم با توجه به ناترازی انرژی و محدودیت دسترسی به گاز طبیعی و فرآورده‌های نفتی، این هدف را تا پایان دوره خود به ۳۰ هزار مگاوات ارتقا داده است. این هدف، هدف بلند مدتی است که محدودیت‌هایی نیز دارد.»

وی در خصوص چالش‌های مالی تأکید کرد: «مهم‌ترین مانع، تأمین منابع مالی و به‌ویژه منابع ارزی است. برای تحقق هدف ۳۰ هزار مگاواتی، حدود ۱۲ میلیارد دلار سرمایه مورد نیاز است. این عدد، در مقایسه با اعدادی که در کشور ما تا کنون در حوزه انرژی سرمایه‌گذاری شده است، عدد بسیار بزرگی است و تامین آن کار دشواری است. با این حال، همه ارکان دولت در چند ماه گذشته تلاش کرده‌اند که این نیاز مالی را تامین کنند. تاکنون حدود ۲۰ درصد منابع مالی برای برنامه ۷۰۰۰ مگاواتی تأمین شده و امیدواریم تا چند هفته آینده به ۳۰ درصد برسد و این روند ادامه یابد. در حال حاضر مجموعا بیش از 5000 مگاوات کارگاه فعال در 850 نقطه کشور وجود دارد و پروژه‌های مربوط به آن‌ها شروع شده‌اند تا پس از تکمیل به بهره‌برداری برسند.»

توانمندی داخلی در فرآیند تولید انرژی خورشیدی

دودابی‌نژاد فرآیند فنی را این چنین شرح داد: «مزارع خورشیدی از پنل‌هایی تشکیل شده‌اند که نور خورشید را به جریان الکتریکی مستقیم (DC) تبدیل می‌کنند. این جریان از طریق دستگاه اینورتر به جریان متناوب (AC) لازم در خانه‌ها تبدیل شده و پس از مراحل انتقال، به شبکه توزیع متصل می‌شود. تجهیزات اصلی شامل پنل، اینورتر، پایه، کابل و زمین مناسب نزدیک به شبکه برق است.»

وی در خصوص توان تولید داخلی اظهار داشت: «در تولید پنل‌های فتوولتائیک، ظرفیت‌هایی وجود دارد، اما برای برنامه‌های ۱۲ یا ۳۰ هزار مگاواتی کافی نیست و بخشی از پنل‌ها باید وارد شود. تولید سلول‌های فتوولتائیک که از مجموعه آن‌ها پنل‌ها تشکیل می‌شوند، کاملاً وارداتی است. اما برنامه‌ریزی برای تولید داخلی آغاز شده است. در حال حاضر دانش فنی در این زمینه در کشور وجود دارد اما این دانش در حال تحول است و سرعت تغییرات تکنولوژی بالایی دارد. در زمینه اینورتر، خوشبختانه توانمندی داخلی مطلوبی داریم و شرکت‌ها می‌توانند با افزایش تقاضا، تولید خود را گسترش دهند.»

حمایت‌های مالی و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی

این مقام مسئول در مورد راهکارهای تامین مالی گفت: «صندوق توسعه ملی اخیراً مجاز به سرمایه‌گذاری مستقیم در پروژه‌های انرژی، علاوه بر ارائه وام، شده است. به این ترتیب صندوق به جای ارائه تسهیلات صرف، در سرمایه‌گذاری مشارکت می‌کند. تا پیش از این سرمایه‌گذاران برای دریافت وام از صندوق توسعه ملی یا سایر منابع، ملزم به ارائه وثائق خارج از طرح مانند زمین، ملک و... بودند. تامین این وثائق در ابعاد پروژه‌های به شدت سرمایه‌بر انرژی معمولا کار دشواری بود و به همین خاطر سرمایه‌گذاری انجام نمی‌گرفت. شورای اقتصاد در مصوبه 5 مرداد ۱۴۰۴، سرمایه‌گذاری ۲.۳ میلیارد دلاری صندوق توسعه ملی برای ۷۰۰۰ مگاوات نیروگاه خورشیدی را مصوب کرد. این اتفاق بزرگ محدودیت منابع مالی را به یک منبع مطمئن متصل کرد. قرار است بر مبنای این مصوبه مجموعه‌ای از پروژه‌ها به نتیجه برسانیم.»

او افزود: «از پاییز سال گذشته بنابر برنامه‌ریزی‌های وزارت نیرو و با استفاده از منابع مالی آن زمان، اجرای یک سری از پروژه‌ها در کشور شروع شد. بعد از تکمیل، قرار است این پروژه‌ها به سرمایه‌گذاران و بخش غیردولتی واگذار شوند. یعنی سرمایه‌گذار و صندوق توسعه ملی به ترتیب 20 و 80 درصد از آورده پروژه را سهیم شوند و به این ترتیب بخش خصوصی مالک نیروگاه‌هایی شود که ما در حال ساخت آن‌ها هستیم. هم‌اکنون حدود ۴۰۰۰ مگاوات پروژه تعریف شده و ۲۸۰۰ مگاوات در حال احداث است و باقی آن‌ها به زودی شروع خواهند شد.»

وی با اشاره به سابقه قدیمی حضور بخش خصوصی در حوزه انرژی خورشیدی گفت: «حضور جدی بخش خصوصی در این حوزه به سال 97 برمی‌گردد. اما عمده پروژه‌های بخش خصوصی از آن زمان تا امروز به علت مسئله تامین مالی متوقف ماندند. در همین راستا، بخشی از این منابع مربوط به مصوبه شورای عالی اقتصاد برای پروژه‌های بخش خصوصی که به دلیل مشکلات مالی متوقف شده‌اند، تخصیص یافت. امروز فراخوانی برای دعوت از سرمایه‌گذاران منتشر شده است تا از امروز تا پایان هفته با مراجعه به ما مشکل تامین مالی‌شان حل شود.»

چشم‌انداز یک ساله تولید برق در کشور

دودابی‌نژاد پیش‌بینی کرد: «۷۰۰۰ مگاوات مشمول مصوبه شورای عالی اقتصاد تا تابستان ۱۴۰۵ به بهره‌برداری خواهد رسید. همچنین، 7000 مگاوات پروژه‌های بخش خصوصی که از قبل آغاز شده‌اند که در ماه‌های آینده تا قبل از پایان سال تکمیل خواهد شد.»

وی در مورد چالش‌های فصلی در ماه‌های باقی‌مانده از سال ادامه داد: «با کاهش تابش خورشید در پاییز و زمستان، تولید انرژی کاهش یافته و در شب‌ها به صفر می‌رسد که ویژگی ذاتی انرژی خورشیدی است.»

در پایان، این مقام مسئول درباره تولید برق هسته‌ای گفت: «حوزه انرژی هسته‌ای مربوط به سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر نیست؛ اما خوشبختانه در حال حاضر یک نیروگاه 1000 مگاواتی در کشور وجود دارد که در حال تولید انرژی الکتریکی است.»