افول نقش سنتی طلا؛ فلز زرد دیگر پناهگاه امن سرمایه‌گذاران نیست

به گزارش اقتصاد آنلاین، نشریه آسیا تایمز در گزارشی به تغییر نقش طلا از پناهگاه امن تا صرفا یک دارایی مالی پرداخته است. این نشریه در گزارش خود آورده است: قیمت طلا در ماه آوریل به اوج تاریخی رسید و همچنان نزدیک به این سطح باقی مانده است. طبق باور سنتی بازار، طلا دارایی «پناهگاه امن» محسوب می‌شود؛ جایی که سرمایه‌گذاران در زمان بحران‌ها به آن روی می‌آورند و دارایی‌های پرریسک مانند سهام را ترک می‌کنند. اما در ماه اوت، شاخص بورس S&P ۵۰۰ نیز رکورد تاریخی زد و مانند طلا همچنان در همان سطح بالا قرار دارد.

به‌طور سنتی، فعالان بازار انتظار داشتند طلا و سهام مسیر مخالفی طی کنند. این تفاوت معمولاً باعث ایجاد «اثر پوششی» طلا می‌شد؛ به این معنا که زیان‌ها (و سودها) در سهام با تحرکات قیمتی طلا متعادل می‌گردید. اما زمانی که هم طلا و هم سهام پرریسک همزمان افزایش می‌یابند، ارزش طلا به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری مطمئن در دوران بحران کمرنگ‌تر می‌شود.

تغییر مسیر تاریخی طلا

بررسی تاریخی قیمت طلا نشان می‌دهد که این فلز در دهه ۱۹۷۰ همزمان با شوک‌های نفتی و رکود اقتصاد جهانی افزایش یافت، در اواخر دهه ۱۹۹۰ همزمان با رونق بازار سهام افت کرد و پس از بحران مالی ۲۰۰۹ نیز با بهبود اقتصاد جهانی کاهش یافت. اما از آن زمان تاکنون، مسیر طلا تا حد زیادی مشابه سهام بوده است.

پژوهشی تازه، که نگارنده در آن مشارکت داشته، چند دلیل برای همگرایی این دو بازار ارائه می‌دهد؛ روندی که موجب کمرنگ شدن اثر پوششی طلا شده است. در شرایط کنونی، اقتصاد جهانی در حال خروج از دوره‌ای با تورم بالا و نرخ بهره سنگین است. بانک‌های مرکزی در حال کاهش نرخ‌های بهره‌اند (و کاهش‌های بیشتری نیز پیش‌بینی می‌شود) که موجب تشویق به مصرف خانوار و سرمایه‌گذاری تجاری خواهد شد.

رشد اقتصادی و نگرانی‌های ژئوپلیتیک

شاخص‌های رشد اقتصادی روند صعودی دارند، سود شرکت‌ها رو به افزایش است و خوش‌بینی نسبت به نقش هوش مصنوعی در رشد و بهره‌وری تقویت شده است. همین عوامل رشد بازار سهام را توضیح می‌دهند.

با این حال، ریسک‌های ژئوپلیتیک همچنان تهدیدی جدی محسوب می‌شوند؛ از جمله جنگ روسیه در اوکراین و تنش‌ها در خاورمیانه (به‌ویژه ایران و حملات حوثی‌ها در دریای سرخ) که نگرانی‌هایی برای بازار سهام و اقتصاد جهانی ایجاد کرده‌اند. این تحولات می‌توانند بر کالا‌های اساسی بین‌المللی مانند نفت و مواد غذایی اثرگذار باشند.

سیاست‌های ترامپ و تأثیر بر بازار‌ها

عامل دیگری که نااطمینانی را افزایش داده، سیاست‌های تجاری دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا است. اقدامات غیرقابل پیش‌بینی او در افزایش، توقف و تغییر سطح تعرفه‌ها، ریسک تازه‌ای برای اقتصاد جهانی ایجاد کرده است.

چنین نااطمینانی‌ها می‌تواند انگیزه‌ای برای سرمایه‌گذاران باشد تا به خرید طلا روی آورند و به این فلز ارزش بیشتری بدهند. اما این موضوع به‌تنهایی دلیل افزایش کنونی تقاضا و قرار گرفتن طلا در سطح نزدیک به اوج تاریخی نیست. برای درک بهتر این وضعیت، باید به گذشته بازگردیم.

نقش صندوق‌های ETF و تغییر کارکرد طلا

پس از ترکیدن حباب دات‌کام در اوایل دهه ۲۰۰۰، کالا‌هایی مانند طلا به‌عنوان دارایی‌های مالی مشابه دیگر اوراق بهادار مورد توجه قرار گرفتند. نقطه عطف این روند، راه‌اندازی نخستین صندوق قابل معامله در بورس (ETF) طلا در سال ۲۰۰۴ بود. این ابزار به سرمایه‌گذاران اجازه داد تا در عمل سهامی از طلا خریداری کنند.

از آن زمان، شمار صندوق‌های ETF طلا به‌شدت افزایش یافت؛ به‌ویژه پس از بحران مالی جهانی. اکنون طلا همانند سایر دارایی‌ها معامله می‌شود و بخشی ثابت از پرتفوی سرمایه‌گذاران است. تقاضا برای این صندوق‌ها در سال‌های اخیر جهش چشمگیری داشته است.

تضعیف جایگاه دلار و افزایش خرید طلا

افزون بر این، جایگاه دلار آمریکا به‌عنوان ارز مسلط جهانی با تردید‌هایی مواجه شده است. دلار همچنان ارز ذخیره بانک‌های مرکزی و وسیله اصلی مبادلات و پرداخت‌های بین‌المللی از جمله در حوزه کالا‌های اساسی است. اما برخی کشور‌ها این وضعیت را به چالش کشیده‌اند و به دنبال مبادله کالا‌هایی مانند نفت با ارز‌های ملی خود هستند.

سیاست‌های غیرقابل پیش‌بینی ترامپ این روند را تشدید کرده و باعث شده تردید‌ها نسبت به جایگاه دلار افزایش یابد. همین موضوع بانک‌های مرکزی را به سمت خرید بیشتر طلا به‌عنوان یک دارایی ذخیره جایگزین سوق داده است.

پایان نقش طلا به‌عنوان سپر ضد سهام

از پایان بحران مالی ۲۰۰۹ و به‌ویژه در دهه اخیر، قیمت طلا تا حد زیادی مسیر مشابهی با سهام طی کرده است. گرچه همچنان نوسان‌ها و انحراف‌هایی وجود دارد، این روند به معنای پایان نقش سنتی طلا به‌عنوان یک دارایی پوششی در برابر افت سهام است.

امروز طلا به‌طور رسمی در کنار سهام، اوراق قرضه و دیگر کالا‌ها به‌عنوان یک دارایی مالی در پرتفوی متنوع سرمایه‌گذاران تعریف شده است. کارکرد اصلی آن دیگر پوشش‌دهی نیست، بلکه بخشی از تنوع‌بخشی به سرمایه‌گذاری است.

طلا همچنان جذاب باقی می‌ماند

با این همه، این بدان معنا نیست که طلا جذابیت خود را از دست داده است. عرضه محدود، ارزش ذاتی در صنایع جواهرسازی و تولید، و پذیرش جهانی این فلز از ویژگی‌های کمیاب و ارزشمند آن است. بنابراین، طلا همچنان کالایی پرتقاضا باقی خواهد ماند؛ اما نه لزوماً به‌عنوان سپر سنتی سرمایه‌گذاران در برابر سقوط بازار سهام، بلکه به‌عنوان بخشی کلیدی از سبد سرمایه‌گذاری جهانی.