صنعت بیمه ایران در تلاطم ارزی؛ راهکارهایی برای عبور هوشمندانه از بحران
محمد حبیبی؛ بازارهای مالی ایران این روزها در شرایطی قرار گرفته‌اند که حتی قبل از فعال شدن مکانیسم ماشه، نرخ ارز به‌طور افسارگسیخته‌ای در حال افزایش است. این نوسانات، نه‌تنها تعادل بسیاری از صنایع را بر هم زده، بلکه فشار بی‌سابقه‌ای بر صنعت بیمه وارد کرده است.
صنعت بیمه به عنوان رکن اصلی مدیریت ریسک اقتصادی، ناگزیر است خود را با واقعیت‌های جدید منطبق کند؛ واقعیت‌هایی که نیازمند تصمیم‌گیری سریع، بازنگری عمیق و نوآوری در روش‌های مدیریت و ارائه خدمات بیمه‌ای هستند
۱. تحلیل اثرات نوسانات ارزی بر صنعت بیمه
رشد سریع نرخ ارز و محدودیت‌های ناشی از تحریم، پیامدهای چندلایه‌ای برای صنعت بیمه به همراه دارد:
افزایش خسارت در رشته‌های دلاری: در رشته‌هایی مانند بیمه‌های دریایی، بدنه کشتی، هواپیما و انرژی، افزایش نرخ ارز موجب رشد چشمگیر هزینه‌های تعمیر، جایگزینی یا پرداخت خسارت می‌شود.
کاهش توان خرید بیمه‌گذاران: افزایش هزینه‌های زندگی و بی‌ثباتی اقتصادی، تمایل افراد و شرکت‌ها برای خرید یا تمدید بیمه‌نامه‌های بلندمدت را کاهش داده است.
ناترازی تعهدات و منابع: ذخایر ریالی در برابر تعهدات دلاری بیمه‌گران به‌سرعت ارزش خود را از دست می‌دهند و ریسک نقدینگی را تشدید می‌کنند.
افزایش ریسک‌های عملیاتی: محدودیت در دسترسی به خدمات و قطعات بین‌المللی، سرعت و کیفیت رسیدگی به خسارت‌ها را با چالش مواجه کرده است
۲. چالش‌های کلیدی پیش‌روی بیمه‌گران
الف) افزایش هزینه خسارت‌ها
پرونده‌های خسارت در رشته‌های وابسته به ارز، به‌ویژه در بخش‌های حمل‌ونقل دریایی و هوایی، به‌سرعت در حال افزایش است. هزینه تأمین قطعات، تجهیزات و خدمات در شرایط تحریم چندین برابر شده و فشار مالی مضاعفی بر شرکت‌های بیمه وارد می‌کند.
ب) ریسک نقدینگی و توانگری مالی
افت ارزش ریال باعث شده ذخایر مالی شرکت‌ها به‌سرعت فرسایش یابد. در این شرایط، نسبت توانگری مالی برخی شرکت‌ها با خطر جدی مواجه است و بدون اقدامات پیشگیرانه، احتمال بروز بحران نقدینگی افزایش می‌یابد.
ج) بی‌اعتمادی بیمه‌گذاران
با افزایش نگرانی‌های اقتصادی، برخی بیمه‌گذاران اقدام به بازخرید بیمه‌نامه‌های بلندمدت می‌کنند. این موضوع ضمن کاهش سرمایه در گردش شرکت‌ها، زمینه کاهش ضریب نفوذ بیمه در کشور را فراهم می‌کند.
د) چالش سرمایه‌گذاری
سبدهای سرمایه‌گذاری سنتی بیمه‌گران، که بیشتر مبتنی بر دارایی‌های ریالی هستند، دیگر توان پوشش ریسک‌های ارزی را ندارند و نیازمند بازنگری جدی‌اند.
۳. فرصت‌های نهفته در بحران
با وجود این شرایط پیچیده، بحران فعلی می‌تواند به فرصتی برای تحول صنعت بیمه تبدیل شود:
نوآوری در محصولات بیمه‌ای: طراحی بیمه‌نامه‌های ارزی یا ترکیبی که ارزش تعهدات را در برابر نوسانات ارز حفظ کند.
دیجیتال‌سازی فرآیندها: به‌کارگیری ابزارهای فناورانه برای چابک‌سازی عملیات و کاهش هزینه‌ها.
گسترش همکاری‌های منطقه‌ای: استفاده از ظرفیت بازارهای منطقه‌ای در حوزه خلیج فارس و دریای خزر برای ایجاد پوشش‌های اتکایی مشترک.
مدیریت ریسک مالی نوین: بهره‌گیری از ابزارهای پوشش ریسک ارزی و سرمایه‌گذاری هوشمندانه برای حفظ تعادل مالی شرکت‌ها
۴. راهکارهای پیشنهادی برای بیمه‌گران
۱. بازنگری در مدل‌های قیمت‌گذاری: تعرفه‌ها و نرخ‌های حق بیمه باید متناسب با شرایط واقعی بازار ارز اصلاح شوند.
۲. تقویت ذخایر ارزی: ایجاد سبد سرمایه‌گذاری متنوع با سهم بالاتر از دارایی‌های ارزی برای افزایش تاب‌آوری مالی.
۳. ارتقای دانش تخصصی: آموزش نیروی انسانی برای مدیریت ریسک‌های نوین و آشنایی با ابزارهای بین‌المللی پوشش ریسک.
۴. افزایش تعامل با سیاست‌گذاران: رایزنی با دولت و بانک مرکزی برای ایجاد مکانیزم‌های حمایتی و تسهیل تأمین منابع ارزی.
۵. حرکت به سمت دیجیتال‌سازی: پیاده‌سازی فرآیند‌های هوشمند برای افزایش سرعت، کاهش هزینه و ارتقای تجربه مشتری.
صنعت بیمه ایران در یک نقطه عطف تاریخی قرار دارد. نوسانات ارزی و فشار تحریم‌ها، مدل‌های سنتی بیمه‌گری را به چالش کشیده و شرکت‌ها را ناگزیر به نوآوری، چابک‌سازی و مدیریت هوشمندانه کرده است.
اکنون زمان آن رسیده است که مدیران صنعت بیمه با کنار گذاشتن نگاه منفعلانه، با اجماع و هماهنگی، نقشه راهی واقع‌بینانه برای عبور از این بحران طراحی کنند. انتخاب میان چابک‌سازی هوشمندانه یا کوچک‌سازی ناخواسته، تصمیمی است که امروز گرفته نشود، فردا بسیار پرهزینه خواهد بود.
