شاخص دهک‌بندی درآمدی اعلام شد/ یارانه بگیران بخوانند

به گزارش اقتصادآنلاین، در قلب سیاست‌های اقتصادی هر کشوری، عدالت توزیعی و حمایت از اقشار آسیب‌پذیر جایگاه ویژه‌ای دارد. در ایران، نظام یارانه‌ها نقشی پررنگ در این میان ایفا می‌کند، اما چگونگی شناسایی مشمولان واقعی و حذف افراد غیرمستحق، همواره با پرسش‌ها و چالش‌هایی همراه بوده است. این گزارش به بررسی عمیق وضعیت «دهک‌بندی یارانه»، معیارهای پیچیده آن، و تاثیرات اجرای طرح حذف یارانه از دهک‌های پردرآمد می‌پردازد. با ما همراه باشید تا نگاهی دقیق‌تر به "کدام دهک هستیم؟" و "معیارهای واقعی تعیین ثروت چیست؟" بیندازیم.

دهک‌بندی یارانه، حذف پردرآمدها و چالش‌های پیش رو

مسئله «کدام دهک هستیم؟» و «معیارهای دهک‌بندی چیست؟» همچنان در جامعه مطرح است، به خصوص با اجرای قانون **حذف یارانه** دهک‌های پردرآمد. پایگاه رصد رفاه ایرانیان، مرجع اصلی شناسایی مشمولان یارانه، بر اساس شاخص‌های اجتماعی و اقتصادی خانوارها را در ۱۰ گروه یا دهک قرار می‌دهد. این دهک‌بندی که از سال ۱۳۸۶ تا کنون دستخوش تغییراتی شده، در قانون بودجه سال‌های ۱۴۰۲، ۱۴۰۳ و همچنین در قانون بودجه ۱۴۰۴ مجدداً مورد توجه قرار گرفته است.

نحوه دهک‌بندی و شاخص‌های مورد استفاده

پایگاه رصد رفاه ایرانیان اطلاعات خود را عمدتاً از مرکز آمار ایران دریافت می‌کند، اما نبود دسترسی کامل به اطلاعات نهادهایی مانند سازمان امور مالیاتی، وزارت صمت، و همچنین خودداری برخی از ارائه اطلاعات شفاف مالی، منجر به ناقص بودن این داده‌ها شده است. با این حال، کارشناسان این پایگاه، بر اساس شاخص‌هایی نظیر داده‌های بانکی (شاخص‌های سامانه شاپرک)، اطلاعات خودرو، املاک، حمایت‌های دریافتی، وضعیت سلامت، حقوق و میزان فعالیت در بازار بورس، به ارزیابی وضعیت مالی خانوارها می‌پردازند. برخی شاخص‌ها مانند داشتن بیماری خاص، بازنشستگی، تحت حمایت سازمان‌های حمایتی بودن و زنان سرپرست خانوار، به عنوان امتیاز مثبت برای خانوارها در نظر گرفته می‌شوند.

نتایج دهک‌بندی و شکاف درآمدی

بر اساس داده‌های هزینه سالانه خانوارها در سال ۱۴۰۳، شکاف درآمدی قابل توجهی بین دهک‌ها مشاهده می‌شود. در حالی که هزینه سالانه از دهک ۱ تا ۹ به تدریج و با فاصله‌های نسبتاً کم افزایش می‌یابد (بین ۲ تا ۵ میلیون ریال)، اما بین دهک ۹ (۳۳.۵ میلیون ریال) و دهک ۱۰ (۶۳۲.۸ میلیون ریال)، یک جهش ۱۹ برابری رخ می‌دهد. این شکاف عظیم نشان‌دهنده تمرکز شدید ثروت در دهک دهم و فعالیت این گروه در بازارهای متفاوت، از جمله خرید دارایی‌های لوکس و سرمایه‌گذاری‌های کلان است.

چالش‌های حذف دهک‌های بالا

با وجود شکاف درآمدی آشکار، شناسایی دقیق و حذف سه دهک بالای درآمدی (۸، ۹ و ۱۰) با چالش‌هایی روبروست. شاخص‌های فعلی، به گفته برخی مسئولان، اطلاعات دقیقی از وسع و توان مالی این گروه‌ها ارائه نمی‌کنند. علاوه بر این، حذف این سه دهک (که حدود ۸.۵ میلیون نفر را شامل می‌شود) تنها حدود ۵ همت صرفه‌جویی در یارانه پرداختی ماهانه (که بیش از ۲۵ همت است) به همراه دارد و دولت همچنان برای تامین مابقی یارانه، نیازمند مدیریت دقیق منابع است. ابهام در مورد قطعیت حذف این دهک‌ها در سال آینده و احتمال جایگزینی سیاست‌های جدید، بر بلاتکلیفی و نارضایتی جامعه افزوده است.

نقش دهک‌بندی در سیاست‌گذاری

شاخص جدید یارانه و به روز رسانی دهک بندی یارانه به منظور اجرای عدالت اقتصادی و هدفمندسازی یارانه‌ها صورت می‌گیرد. با این حال، نبود شفافیت کافی در نحوه اجرای آن و همچنین چالش‌های مربوط به دقت داده‌ها، نیازمند بازنگری و اصلاح مداوم در فرآیند دهک‌بندی و **یارانه حذف یارانه** است تا بتواند به اهداف خود در حمایت از اقشار نیازمند و مدیریت منابع دست یابد.