توافق اتمی تهران و مسکو/ از توافق هسته‌ای ایران و روسیه چه می‌دانیم؟
ایران و روسیه در یک اقدام استراتژیک برای توسعه انرژی هسته‌ای، تفاهم‌نامه‌ای برای ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای کوچک در ایران امضا کردند. این توافق، در بحبوحه تلاش‌های دیپلماتیک تهران برای جلوگیری از تحریم‌های جدید بر سر برنامه هسته‌ای، به امضا رسید.
به گزارش اقتصاد آنلاین، رسانه الجزیره در گزارشی به تفاهم‌نامه ایران و روسیه برای ساخت یک نیروگاه هسته‌ای کوچک پرداخت. الجزیره نوشت:
این تفاهم‌نامه را روز چهارشنبه در مسکو الکسی لیخاچف، رئیس شرکت دولتی اتمی روسیه (روس‌اتم)، و محمد اسلامی، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، امضا کردند. روس‌اتم این توافق را یک «پروژه استراتژیک» توصیف کرده است.
اسلامی پیش‌تر در هفته جاری به رسانه‌های دولتی ایران گفته بود که تهران قصد دارد تا سال ۲۰۴۰ به ظرفیت ۲۰ گیگاوات انرژی هسته‌ای دست یابد و در این راستا برنامه‌ریزی برای ساخت هشت نیروگاه هسته‌ای جدید در دستور کار قرار دارد. در حال حاضر، ایران تنها یک نیروگاه هسته‌ای عملیاتی در شهر بوشهر دارد که توسط روسیه ساخته شده و ظرفیت تقریبی ۱ گیگاوات را داراست. ایران در ماه‌های اوج مصرف با کمبود برق مواجه است.
تحولات در بحبوحه تهدید تحریم‌های جدید
این توافق در شرایطی صورت می‌گیرد که ایران با تهدید تحریم‌های جدید مواجه است. شورای امنیت سازمان ملل متحد روز جمعه رأی به عدم لغو دائمی تحریم‌های اقتصادی علیه ایران داد. این تصمیم به این معنی است که اگر توافق مهمی تا پیش از ۲۸ سپتامبر حاصل نشود، تحریم‌ها دوباره اعمال خواهند شد. روسیه یکی از چهار کشوری بود که به جلوگیری از اعمال مجدد تحریم‌ها رأی داد.
واکنش ایران و اروپا به برنامه هسته‌ای
ایران با رأی شورای امنیت مخالفت کرده و اعلام کرده است که اعمال مجدد تحریم‌ها، «همکاری کشور با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) را به حالت تعلیق درخواهد آورد. این رأی پس از یک فرآیند ۳۰ روزه که در اواخر ماه اوت توسط بریتانیا، فرانسه و آلمان (E۳) آغاز شد، به دست آمد. این سه کشور با هدف بازگرداندن تحریم‌ها، از ایران خواسته‌اند به تعهدات خود عمل کند.
کشور‌های اروپایی، تهران را به نقض تعهدات هسته‌ای خود متهم کرده‌اند؛ از جمله افزایش ذخایر اورانیوم تا بیش از ۴۰ برابر سطح مجاز در توافق هسته‌ای ۲۰۱۵. این توافق در سال ۲۰۱۸ توسط دونالد ترامپ به صورت یک‌جانبه کنار گذاشته شد و به ایران اجازه می‌داد اورانیوم را تا غنای ۳.۶۷ درصد غنی‌سازی کند.
در دفاع از خود، ایران اعلام کرده که غنی‌سازی هسته‌ای را تنها پس از خروج ترامپ از این توافق و اعمال مجدد تحریم‌ها افزایش داده است و اقدام آمریکا را نقض توافق ۲۰۱۵ می‌داند. مقامات ایرانی، کشور‌های اروپایی را به سوءاستفاده از مکانیسم حل اختلاف موجود در معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) متهم کرده‌اند که به «مکانیسم بازگشت فوری تحریم‌ها» (snapback mechanism) منجر می‌شود.
تحریم‌های جدید منجر به مسدود شدن دارایی‌های ایران در خارج از کشور، توقف معاملات تسلیحاتی با تهران و مجازات برنامه توسعه موشک‌های بالستیک خواهد شد.
موضع ایران در قبال برنامه هسته‌ای و مذاکره
ایران بار‌ها هرگونه تلاش برای دستیابی به سلاح هسته‌ای را رد کرده و بر حق خود برای بهره‌برداری صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای تأکید کرده است. مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، روز چهارشنبه در مجمع عمومی سازمان ملل متحد اعلام کرد که تهران هرگز به دنبال بمب هسته‌ای نخواهد بود.
آیت‌الله خامنه‌ای، مقام معظم رهبری، نیز روز سه‌شنبه تأکید کرد که تهران مستقیماً با ایالات متحده در مورد برنامه هسته‌ای مذاکره نخواهد کرد و این مذاکرات را «یک بن‌بست محض» خواند.
تنش‌ها در ماه ژوئن گذشته، پس از حمله ۱۲ روزه اسرائیل به ایران، تشدید شد. در این درگیری، نیرو‌های اسرائیل و آمریکا چندین تأسیسات هسته‌ای را هدف قرار دادند.
