گزینه‌های چینی جانشین سوخو‑۳۵ برای نیروی هوایی ایران

به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از فرارو، نیروی هوایی ایران (IRIAF) سال‌هاست با چالش‌های جدی از جمله ناوگان قدیمی شامل جنگنده‌های آمریکایی پیش از انقلاب  و محدودیت‌های تحریمی که دسترسی به فناوری‌های پیشرفته غربی روبرو است. در این میان، روسیه به عنوان شریک اصلی، وعده فروش جنگنده سوخو-۳۵ (Su-35) را داده بود  اما تحویل آن‌ها بیش از دو سال به تأخیر افتاده و تنها هواپیماهای آموزشی مانند یاک-۱۳۰ تحویل شده است.

این تأخیرها، در حالی که ایران با تهدیدات فزاینده‌ای از سوی اسرائیل (با F-35 و F-15)، عربستان سعودی (با F-15 و یوروفایتر تایفون) و ایالات متحده مواجه است، نیاز به گزینه‌های جایگزین را برجسته می‌کند. چین، با روابط استراتژیک رو به رشد با تهران، گزینه‌ای جذاب ارائه می‌دهد. در این مقاله، بر اساس تحلیل‌های نظامی و مشخصات فنی، بهترین جایگزین چینی برای Su-35 را بررسی می‌کنیم: جنگنده شن‌یانگ J-16، که با توجه به اقلیم خاورمیانه (دمای بالا، گرد و غبار) و تهدیدات دوربرد، برتری قابل قبولی را ارائه می‌دهد.

مشخصات سوخو-۳۵: معیار مقایسه

جنگنده سوخو-۳۵ یک جنگنده نسل ۴.۵++ روسی است، تک‌سرنشین، دو موتوره (AL-41F1S با thrust vectoring)، با رادار Irbis-E PESA (تشخیص ۳۰ هدف همزمان، برد ۴۰۰ کیلومتر)، سرعت ماک ۲.۲۵، برد رزمی ۱۶۰۰ کیلومتر (با سوخت داخلی)، سقف پرواز ۱۸ کیلومتر، و ظرفیت حمل ۸ تن تسلیحات (شامل موشک‌های R-77 و R-37M برای نبردهای BVR). این جنگنده برای برتری هوایی و حملات زمینی طراحی شده، اما مشکلات تحویل (به دلیل تحریم‌های غربی علیه روسیه) و وابستگی به قطعات روسی، آن را برای ایران پرریسک می‌کند. اقلیم ایران – با دماهای بالای ۵۰ درجه سلسیوس در جنوب و گرد و غبار صحرایی – نیازمند موتورهایی مقاوم به حرارت و سیستم‌های خنک‌کننده پیشرفته است، که Su-35 در عملیات خاورمیانه (مانند سوریه) اثبات کرده، اما تأخیرها اولویت را به گزینه‌های چینی می‌دهد.

گزینه‌های چینی: J-10C و J-16

چین دو جنگنده اصلی در سطح Su-35 عرضه می‌کند: چنگدو J-10C (نسل ۴.۵، تک‌موتوره، سبک) و شن‌یانگ J-16 (نسل ۴.۵، دو موتوره، سنگین، بر پایه Su-30MKK). هر دو با رادار AESA (فعال الکترونیکی اسکن‌شده) مجهزند، که برتری بر رادار PESA Su-35 دارد، و موشک‌های PL-15 (برد ۲۰۰+ کیلومتر) برای مقابله با F-35 اسرائیلی.

چنگدو J-10C: گزینه سبک و مقرون‌به‌صرفه

جنگنده J-10C (معروف به "Vigorous Dragon") یک جنگنده تک‌موتوره (WS-10B، thrust ۱۴۴ kN)، تک‌سرنشین، با طول ۱۶.۹ متر، وزن برخاست ۱۹ تن، سرعت ماک ۱.۸، برد رزمی ۱۲۰۰ کیلومتر، سقف ۱۸ کیلومتر، و ظرفیت ۷ تن تسلیحات (PL-15، PL-10، بمب‌های هدایت‌شونده). رادار AESA آن ۱۵۰۰ ماژول T/R دارد و سیستم EW داخلی برای جنگ الکترونیک. هزینه هر فروند ۴۰-۵۰ میلیون دلار است، و تحویل سریع (مانند ۲۵ فروند به پاکستان در ۲۰۲۲).

در اقلیم ایران، J-10C در دبی (۲۰۲۳) و امارات تست شده و با گرد و غبار سازگار است، اما برد محدودتر آن برای تهدیدات دوربرد (مانند حملات اسرائیلی از ۱۰۰۰+ کیلومتر) چالش‌برانگیز است. در نبرد اخیر هند-پاکستان (۲۰۲۵)، ادعا شده J-10C سه رافال هندی را با PL-15 ساقط کرده، که برتری BVR آن را نشان می‌دهد.

شن‌یانگ J-16: جایگزین ایده‌آل و قدرتمند

جنگنده J-16 (معروف به "Hidden Dragon") دوسرنشین، دو موتوره (WS-10A، thrust ۱۳۲ kN هر کدام)، با طول ۲۲ متر، وزن برخاست ۳۳ تن، سرعت ماک ۲، برد رزمی ۱۵۰۰+ کیلومتر (با تانک‌های خارجی تا ۳۰۰۰ کیلومتر)، سقف ۲۰ کیلومتر، و ظرفیت ۱۲ تن تسلیحات (PL-15، PL-17، موشک‌های ضدکشتی YJ-91، بمب‌های KAB-500). رادار AESA آن پیشرفته‌تر از Su-35 است، با composites بیشتر برای کاهش RCS (امضای راداری)، و نسخه J-16D برای SEAD (سرکوب دفاع هوایی) با jamming داخلی. خلبانان چینی آن را "بی‌نقص" و برتر از Su-30 می‌دانند.

در مقایسه با Su-35 جنگنده چینی توانایی حمل مهمات و برد بالاتری دارد (۱۲ تن در برابر ۸ تن)، آویونیک مدرن‌تر (AESA vs PESA)، و دو سرنشین برای عملیات پیچیده مانند حملات زمینی در کوهستان‌ها بسیار کارآمدتر است. برای اقلیم ایران، J-16 در تمرینات Falcon Shield ۲۰۲۴ امارات (دمای بالا) شرکت کرده و موتورهای WS-10A مقاوم به گرد و غبار هستند. در برابر تهدیدات، جنگنده چینی  برای رهگیری جنگنده‌های F-15 و  F-35 و همچنین کشتی‌های نظامی بر روی کاغذ توانایی‌های لازم را دارد هرچند تاکنون تجربه چنین تقابلی وجود نداشته است. 

مقایسه با توجه به اقلیم و تهدیدات ایران

جنگنده J-16 با برد و توان حمل مهمات بالاتر، برای گشت‌زنی طولانی در خلیج فارس و مقابله با حملات دوربرد اسرائیلی (مانند Operation Rising Lion ۲۰۲۵) برتری دارد. جنگنده J-10C ارزان‌تر است و برای دفاع نقطه‌ای مناسب، اما برای جایگزینی کامل Su-35 جنگنده جی 16 ایده‌آل‌تر است.