لبنان هدیه ۶۰ میلیون دلاری ایران را پس فرستاد / دولت لبنان از آمریکا پیروی کرد!
در دنیای پیچیده ژئوپلیتیک امروز، جایی که مرزهای جغرافیایی زیر سایه دیوار بلند تحریم‌های اقتصادی ترسیم می‌شوند، کمک مالی گاهی اوقات تبدیل به سنگ محک وفاداری و سنجش میزان تاب‌آوری یک دولت می‌شود. کمک ۶۰ میلیون دلاری جمهوری اسلامی ایران به لبنان، که می‌توانست تسکینی بر آلام اقتصادی یک کشور بحران‌زده باشد، نه تنها پذیرفته نشد، بلکه به نمادی خیره‌کننده از نفوذ فراسرزمینی ابرقدرت‌ها تبدیل گشت. این رویداد، یک نامه سرگشاده است که دولت بیروت با امضای آن، عملاً اعلام کرد که ترجیح می‌دهد در بحران‌های خود غرق شود تا اینکه ریسک “تحریم ثانویه” واشنگتن را برای پذیرش دست یاری یک متحد منطقه‌ای به جان بخرد.
به گزارش اقتصادآنلاین، تقویت روابط منطقه‌ای، به ویژه با بازیگرانی که در محور مقاومت قرار دارند، یکی از رئوس سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در مواجهه با تحریم‌های گسترده بین‌المللی است. در این راستا، ارسال کمک‌های مالی و بشردوستانه به لبنان، که با بحران‌های اقتصادی عمیق دست و پنجه نرم می‌کند، همواره حامل پیام‌های سیاسی و دیپلماتیک قدرتمندی بوده است. با این حال، گزارش اخیر مبنی بر امتناع دولت لبنان از پذیرش کمک ۶۰ میلیون دلاری ایران به دلیل نگرانی از تحریم‌های ضدایرانی آمریکا، نشان‌دهنده این حقیقت تلخ است که نفوذ واشنگتن تا چه حد توانسته است بر تصمیم‌گیری‌های دولت‌ها، حتی متحدان منطقه‌ای، سایه افکند. این حادثه، پیامدهای عمیقی بر مفهوم «تجارت خارجی» و «کمک‌های استراتژیک» ایران در شرایط تحریم دارد.
تبیین دلایل امتناع لبنان / تقدم منافع مالی بر همبستگی سیاسی
بر اساس اظهارات سفیر ایران در لبنان، مجتبی امانی، دلیل اصلی عدم پذیرش کمک، مشمول بودن این کمک‌ها تحت تحریم‌های بین‌المللی عنوان شده است. مشروح مصاحبه او را در ادامه می‌خوانید:
مجری: تام براک گفته است ایران شصت میلیون دلار به حزب‌الله کمک کرده است.
امانی: این ادعای نماینده ویژه آمریکاست. اطلاعی از آن ندارم. او حرف‌های مختلفی می‌زند. البته مردم ایران بنا بر فتوای مقام معظم رهبری کمک‌های زیادی را به مردم لبنان کردند که از طریق گروه‌های سازندگی مردمی ایران مستقیماً در لبنان هزینه شده است. بانوان ایرانی طلاهای خودشان را فروختند تا برای جبران خسارت‌های جنگی به خسارت‌دیدگان لبنانی هزینه شود.
مجری: چرا این مبلغ را به دولت لبنان تحویل ندادید؟
امانی: این محبت مردم ایران نسبت به مردم لبنان بود. اما بدانید دولت لبنان از پذیرش هرگونه کمک دولتی از سوی ایران به بهانه تحریم‌های ضدایرانی، خودداری می‌کند. با این حال کمک‌های مردم ایران به لبنان، به‌طور کامل توسط گروه‌های مردمی در لبنان هزینه شد و همه مردم لبنان متوجه آن شده‌اند.»
این موضع‌گیری نشان‌دهنده چند نکته اساسی است:
قدرت بازدارندگی ثانویه تحریم‌های آمریکا
لبنان، به دلیل وابستگی شدید به منابع مالی غربی، کمک‌های بین‌المللی (مانند صندوق بین‌المللی پول) و ارتباط با سیستم بانکی جهانی، به شدت در برابر فشار ثانویه آمریکا آسیب‌پذیر است. دولت لبنان، با وجود ادعای همبستگی با محور مقاومت، در عمل مجبور است برای حفظ بقای مالی خود، قوانین اعمال شده توسط واشنگتن را رعایت کند. پذیرش کمک مستقیم دولتی از ایران، ریسک مسدود شدن دارایی‌ها، قطع دسترسی به سیستم سوئیفت یا اعمال تحریم‌های مستقیم بر مقامات لبنانی را به همراه دارد.
تفکیک کمک‌های مردمی از کمک‌های دولتی
سفیر ایران به صراحت اعلام کرد که کمک‌های مردمی (که از طریق گروه‌های سازندگی هزینه شده) به مردم لبنان رسیده است. در مقابل، دولت لبنان از پذیرش کمک‌های دولتی ایران خودداری کرده است. این تفکیک نشان می‌دهد:
مسیرهای غیررسمی و مردمی همچنان در حال فعالیت هستند، هرچند با هزینه‌های عملیاتی بالا.
نهادهای دولتی لبنان به شدت تحت نظارت و ریسک‌سنجی مالی بین‌المللی قرار دارند و حاضر به پذیرش هیچگونه تعاملی نیستند که مستقیماً توسط دولت ایران تأمین شده باشد.
مقایسه با وعده‌های آمریکا
انتقاد سفیر ایران از عدم ایفای تعهدات کمک‌رسانی آمریکا پس از گذشت سه سال، یک تاکتیک دیپلماتیک برای برجسته ساختن ریاکاری غرب است؛ با این حال، این انتقاد نتوانست دولت لبنان را متقاعد کند که ریسک تعامل با ایران را بر ریسک انزوای مالی آمریکا ترجیح دهد.
اهمیت حیاتی تجارت خارجی و «کمک‌های استراتژیک» در شرایط تحریم
این حادثه، در بستر بحران اقتصادی لبنان در سال ۱۳۹۹ و تلاش‌های پیشین ایران برای شکستن محاصره این کشور (از طریق اعزام کشتی‌ها)، اهمیت دوگانه‌ای پیدا می‌کند:
تجارت به مثابه ابزار نفوذ
در دوران تحریم، هرگونه اقدام تجاری یا کمک مالی ایران، کارکردی فراتر از مبادلات اقتصادی صرف دارد و به عنوان ابزاری برای تأمین منافع استراتژیک و حفظ پایگاه‌های نفوذ منطقه‌ای عمل می‌کند. بازگرداندن این کمک نشان می‌دهد که ابزار نفوذ ایران در حوزه مالی و اقتصادی، به دلیل اعمال تحریم‌ها، دچار فرسایش شده است. دولت‌ها مجبورند به جای حمایت از یک متحد منطقه‌ای، از منافع مالی خود در مقابل تهدیدات غرب محافظت کنند.
ضرر استراتژیک برای ایران
ضرر اصلی ایران در اینجا، مالی نیست، بلکه کاهش قدرت عملیاتی در منطقه است. توانایی ایران در تبدیل ظرفیت‌های خود (اقتصادی و مردمی) به حمایت‌های ملموس از متحدان، در حال تضعیف شدن است. این امر نه تنها به معنای از دست دادن فرصت‌ها برای کمک به مردم لبنان است، بلکه می‌تواند در درازمدت، میزان اعتماد سایر بازیگران منطقه‌ای به قابلیت ایران برای تعهدات بلندمدت را نیز تحت تأثیر قرار دهد.
نفوذ تحریم‌های آمریکا بر روابط استراتژیک ایران
بازگرداندن کمک ۶۰ میلیون دلاری لبنان، مصداق عینی پیروزی نفوذ تحریم‌های ثانویه آمریکا بر روابط استراتژیک ایران در منطقه است. این واقعه تأکید می‌کند که در فضای فعلی، برای هرگونه تعامل مالی یا تجاری با شرکای ایران، نیاز به ساختارهای پیچیده و کانال‌های دورزننده تحریم است که این امر هزینه‌های عملیاتی و ریسک تعاملات را به شدت افزایش می‌دهد. در نتیجه، اهمیت حفظ زیرساخت‌های تجارت خارجی غیرمستقیم و کانال‌های انتقال ارز که بتوانند در برابر فشارهای واشنگتن مقاوم باشند، دوچندان می‌شود.