گزارش رویداد «روز ملی تجارت الکترونیک و اقتصاد دیجیتال»
رویداد «روز ملی تجارت الکترونیک و اقتصاد دیجیتال» روز پنجشنبه، ۲۴ مهرماه، با حضور جمعی از مدیران، فعالان و کارشناسان این حوزه در مرکز همایش‌های سازمان مدیریت صنعتی برگزار شد.
ارائه گزارش عملکرد مرکز توسعه تجارت الکترونیکی
در ابتدای مراسم، دکتر توفیقی، سرپرست مرکز توسعه تجارت الکترونیکی، گزارشی از عملکرد این مرکز در سال ۱۴۰۳ ارائه داد و گفت: «در سال گذشته، اقداماتی همچون برگزاری نخستین حراج خودرو‌های سواری در اختیار سازمان جمع‌آوری و فروش اموال تملیکی از طریق سامانه تدارکات الکترونیکی دولت (ستاد)، تشکیل جلسات کمیته اقدام مشترک طلا برای نظارت بر سکو‌های فروش آنلاین طلا، تدوین پیش‌نویس ضوابط معاملات طلای آب‌شده و نیز حل‌وفصل مسائل مالی سامانه ستاد و واریز وجوه به خزانه دولت انجام شد. همچنین مزایدات اجرای ثبت قوه قضاییه از طریق سامانه ستاد برگزار و جلسات تخصصی سندباکس تجارت الکترونیکی نیز تشکیل شد.»
وی افزود: «در پایان سال ۱۴۰۳ بخش قابل‌توجهی از مشکلات سامانه ستاد رفع شد، درآمد مناسبی به خزانه دولت واریز گردید و سطح خدمات آن افزایش یافت. همچنین گواهی‌های دیجیتال به‌روزرسانی شده و سامانه‌های مرتبط بهبود عملکرد داشته‌اند.»
رشد چشمگیر تجارت الکترونیک در کشور
دکتر توفیقی با اشاره به آمار‌های رشد تجارت الکترونیکی کشور گفت: «ارزش معاملات تجارت الکترونیکی در سال ۱۴۰۳ به ۵۵۰۰ هزار میلیارد تومان رسید که نسبت به سال ۱۴۰۲ رشد ۷۳ درصدی و نسبت به سال ۱۴۰۰ رشد سه‌برابری را نشان می‌دهد. این رشد بیانگر افزایش اعتماد عمومی به تجارت الکترونیک است.»
وی ادامه داد: «تعداد کل تراکنش‌ها در سال گذشته ۴.۷ میلیارد مورد بود؛ یعنی به‌طور میانگین هر ایرانی ۵۵ تراکنش در سال انجام داده است. همچنین تعداد اینماد‌های فعال نسبت به سال قبل ۴۸ درصد و تعداد نماد‌های صادرشده ۳۵ درصد رشد داشته است.»
به گفته سرپرست مرکز، ارزش معاملات سامانه تدارکات الکترونیکی دولت در سال ۱۴۰۳ با رشد ۲۱ درصدی به بیش از ۴۲۹ هزار و ۴۵۷ فقره رسید و گواهی‌های امضای الکترونیکی نیز رشد ۵۹ درصدی را تجربه کردند.
تغییر رویکرد مدیریتی و تعامل دولت با بخش خصوصی
در بخش دیگری از مراسم، حاضران بر نقش مهم دکتر توفیقی، امین رضا ریاضتی و تیم جدید مدیریتی مرکز توسعه تجارت الکترونیکی در تقویت تعامل میان دولت و بخش خصوصی تأکید کردند. به گفته فعالان این حوزه، رویکرد جدید مرکز موجب تسهیل فرآیندها، افزایش شفافیت و شکل‌گیری همکاری‌های سازنده‌تری میان دولت و فعالان بخش خصوصی شده است.
نقش فناوری در مدیریت بحران و توسعه اقتصاد دیجیتال
در ادامه، دکتر مفتح با اشاره به جنگ تحمیلی دوازده‌روزه اخیر اظهار کرد: «در آن دوران، بیشتر مدیران ارشد کشور در محل کار خود حاضر بودند و کشور با چالش‌هایی همچون تأمین نان و مواد غذایی مواجه شد. با این حال، با همدلی ملی و همکاری فروشگاه‌های زنجیره‌ای که به‌صورت شبانه‌روزی فعالیت کردند، هیچ بحران جدی در تأمین کالا‌های اساسی رخ نداد. با وجود اختلال در اینترنت، پلتفرم‌های آنلاین و تاکسی‌های اینترنتی نقش مؤثری در حفظ زنجیره تأمین داشتند.»
او با اشاره به اهمیت فناوری در اقتصاد کشور گفت: «رمزارز‌ها هنوز در کشور جایگاه واقعی خود را پیدا نکرده‌اند، در حالی که می‌توانند ابزاری کارآمد برای تسهیل تجارت بین‌المللی و کاهش اثر تحریم‌ها باشند. همچنین ساختار خرده‌تجارت در ایران نیازمند بازنگری است؛ چراکه بیش از ۹۰ درصد کامیون‌ها در اختیار رانندگان مالک قرار دارد و همین امر سبب بی‌نظمی در نظام حمل‌ونقل شده است. فناوری اطلاعات می‌تواند این نظام را هوشمند و کارآمد کند.»
گام‌های تازه در مسیر رگولاتوری اقتصاد دیجیتال
در حاشیه این رویداد، پنل تخصصی مقررات و سیاست‌گذاری با حضور نوش‌آفرین مومن‌واقفی (معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی)، دکتر مرتضی ترک‌تبریزی (رئیس هیات‌مدیره بانک تجارت)، علی حکیم‌جوادی (رئیس شورای مرکزی سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور) و رضا الفت‌نسب (رئیس اتحادیه کشوری کسب‌وکار‌های مجازی) برگزار شد.
در این نشست، حاضران بر ضرورت شکل‌گیری رگولاتوری منسجم، همکاری میان بخش‌های دولتی و خصوصی و تقویت زیرساخت‌های اقتصاد دیجیتال کشور تأکید کردند.
مومن‌واقفی ضمن تبریک روز ملی تجارت الکترونیک گفت: «آینده اقتصاد کشور در گرو اقتصاد دیجیتال است. ما در حوزه تنظیم‌گری در مراحل ابتدایی دچار چالش‌هایی شدیم، اما مسیر در حال شفاف‌تر شدن است. بانک مرکزی طی ماه گذشته با تشکیل کارگروه تنظیم‌گری حوزه‌های مالی گام مثبتی برداشته و تاکنون ۶۰ درصد از پیشنهادات فعالان حوزه رمزارز را لحاظ کرده است. ما آماده‌ایم تا در چارچوب خطوط قرمز با فعالان این حوزه همکاری کنیم.»
ترک‌تبریزی نیز با اشاره به نقش بانک‌ها در تأمین مالی گفت: «بانک‌ها تمایل به نگهداری املاک ندارند و هدفشان تبدیل دارایی‌ها به نقدینگی برای تأمین مالی است. در حوزه تأمین مالی زنجیره‌ای (SCF) نیز همه بانک‌ها فعال شده‌اند و باید ساختاری منسجم برای آن ایجاد شود. شرکت‌هایی مانند "تکنو تجارت" از ابتدا با استارتاپ‌ها همکاری کرده و آنها را تا رسیدن به سطح فروش مطلوب حمایت مالی می‌کنند. با وجود محدودیت‌ها، امروز بیش از ۹۸ درصد تراکنش‌ها در کشور بدون اسکناس انجام می‌شود.»
حکیم‌جوادی، رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای، نیز گفت: «در حال حاضر بالاترین سطح همکاری میان بخش‌های دولتی و خصوصی برقرار است. امیدواریم با نگاه جدید بانک مرکزی و حمایت نهاد‌های سیاست‌گذار، شاهد رشد چشمگیر اقتصاد دیجیتال باشیم. بزرگ‌ترین چالش این حوزه، نبود رگولاتوری هماهنگ و یکپارچه است.»
الفت‌نسب، رئیس اتحادیه کسب‌وکار‌های مجازی، نیز اظهار داشت: «اتحادیه حدود هشت هزار کسب‌وکار را دربر می‌گیرد و فشار‌ها نسبت به گذشته افزایش یافته است، زیرا کسب‌وکار‌ها رشد کرده‌اند. هنوز پس از سال‌ها به مباحثی، چون تاکسی‌های اینترنتی بازمی‌گردیم که نشانه تعدد نهاد‌های تصمیم‌گیر است. بیش از ۱۶ سازمان به‌طور مستقیم در امور کسب‌وکار‌های آنلاین دخالت دارند و لازم است این روند اصلاح شود. شرکت تکنو تجارت تاکنون حدود ۱۰۰ میلیارد تومان در ۲۰ تا ۳۰ استارتاپ سرمایه‌گذاری کرده است.»
جمع‌بندی
رویداد «روز ملی تجارت الکترونیک و اقتصاد دیجیتال» امسال با تمرکز بر شفافیت، تعامل دولت و بخش خصوصی، و تقویت زیرساخت‌های رگولاتوری اقتصاد دیجیتال برگزار شد. در این مراسم، سخنرانان با تأکید بر نقش فناوری در رشد پایدار، مدیریت بحران و توسعه اقتصاد هوشمند، خواستار تداوم همکاری نهاد‌های تصمیم‌گیر، بانک مرکزی، بخش خصوصی و فعالان استارتاپی در مسیر تحقق اقتصاد دیجیتال ایران شدند.