دیدار ترامپ و شی و چهار «ت» حل‌نشده؛ در نشست سران آمریکا و چین چه گذشت؟

اقتصادآنلاین، امیرمحمد حسینی: ترامپ در پایان سفر آسیایی خود، پس از توقف‌هایی در مالزی و ژاپن، در بوسان با شی جین‌پینگ دیدار کرد؛ نشستی که بیش از یک ساعت و چهل دقیقه به طول انجامید و به گفته ترامپ، «یکی از بهترین دیدارهایش با چین» بوده است.

این نخستین گفت‌وگوی مستقیم دو رهبر از زمان بازگشت ترامپ به قدرت بود و در شرایطی انجام شد که روابط پکن و واشنگتن بر سر تعرفه‌ها، فناوری، تیک‌تاک و مسئله تایوان در بالاترین سطح تنش قرار دارد.

کاهش تعرفه‌ها در برابر رفع محدودیت صادراتی

به گزارش وزارت بازرگانی چین، دو کشور بر سر تعلیق یک‌ساله محدودیت‌های متقابل به تفاهم رسیده‌اند.

واشنگتن اجرای قانون جدیدی را که دامنه تحریم‌ها را به شرکت‌های زیرمجموعه نهاد‌های «فهرست سیاه» گسترش می‌داد، برای یک سال متوقف می‌کند. در مقابل، چین نیز اجرای کنترل‌های صادراتی خود بر عناصر نادر خاکی که فلزاتی حیاتی برای صنایع دفاعی و فناوری پیشرفته محسوب می‌شوند را به حالت تعلیق درمی‌آورد.

ترامپ در پرواز بازگشت با «ایرفورس وان» اعلام کرد که آمریکا تعرفه‌های اعمال‌شده بر کالا‌های چینی را کاهش می‌دهد و در مقابل، چین خرید گسترده محصولات کشاورزی از جمله سویا، سورگوم و انرژی از آلاسکا را از سر می‌گیرد.

او در پیام خود نوشت: «کشاورزان ما بسیار خوشحال خواهند شد. احترام بزرگی میان دو کشور ما وجود دارد.»

البته پیش از دیدار سران، پنج دور مذاکره میان هیات‌هایی از آمریکا و چین برگزار شده بود که چارچوب مقدماتی توافق براساس آن به دست آمد.

چهار «ت» حل‌نشده

با وجود لحن مثبت سران دو کشور، چهار موضوع کلیدی، که «لوئیز لو» تحلیل‌گر مؤسسه آکسفورد اکونومیکس، از آن با عنوان چهار «ت» یاد می‌کند، همچنان بلاتکلیف مانده‌اند؛ تایوان و جایگاه سیاسی آن در روابط دو قدرت، ترابری و انتقال غیرمستقیم کالا، تیک‌تاک و نگرانی آمریکا از نفوذ داده‌ای چین و تکنولوژی و محدودیت‌های صادرات تراشه و هوش مصنوعی.

به گفته لو، این موارد «به هسته تنش‌های دفاعی، تجاری و فناورانه دو کشور بازمی‌گردند» و تا زمانی که حل نشوند، نمی‌توان از یک «توافق پایدار» سخن گفت. او هشدار داده است: «خطر سوء‌محاسبه و سوء‌تفاهم در این مرحله بسیار بالا است.»

کارت برنده چین؛ سلطه بر بازار عناصر نادر خاکی

تحلیلگر اقتصادی «جیسون بدفورد» می‌گوید چین با دست پر وارد مذاکرات شد؛ چراکه بیش از ۹۰ درصد فرآوری عناصر نادر خاکی جهان را در اختیار دارد. این فلزات برای تولید تراشه‌های پیشرفته، تجهیزات نظامی و خودرو‌های برقی حیاتی هستند.

به گفته او، تعلیق محدودیت صادراتی این مواد، امتیازی است که واشنگتن به‌دنبال آن بود، زیرا این کنترل‌ها زنجیره تأمین صنایع آمریکایی را تهدید می‌کرد. در مقابل، چین خواستار تعلیق «قانون ۵۰ درصدی» آمریکا بود که شرکت‌های وابسته به نهاد‌های تحریمی را هدف می‌گرفت.

تفاوت در روایت‌های چینی و آمریکایی

در حالی که ترامپ از «توافقی بزرگ و قطعی» سخن گفت، رسانه‌های دولتی چین لحن محتاطانه‌تری داشتند. خبرگزاری «شین‌هوا» گزارش داد که دو کشور تنها به «تفاهمی برای حل مسائل عمده تجاری» دست یافته‌اند و تیم‌های فنی «در هفته‌های آینده برای اجرای آن همکاری خواهند کرد.»

به گفته خبرنگار بی‌بی‌سی در بوسان، در روایت آمریکایی نشانه‌هایی از پیروزی سیاسی دیده می‌شود، در حالی که در روایت چینی تأکید بر گفت‌و‌گو‌های بیشتر است. او افزود: «این یک پیشرفت است، اما هنوز هیچ جوهری روی کاغذ خشک نشده.»

نکته‌ای که اشاره به امضانشدن هیچ توافقی بین دو کشور دارد.

بازتاب توافق اولیه در آسیا

کارشناسان اقتصادی در جنوب شرق آسیا می‌گویند هر گام برای کاهش تنش میان واشنگتن و پکن می‌تواند به ثبات زنجیره‌های تأمین منطقه کمک کند. کشور‌هایی مانند ویتنام، مالزی و اندونزی که در سال‌های اخیر از انتقال تولیدات از چین به خود سود برده‌اند، اکنون نگران بی‌ثباتی سیاست‌های تجاری آمریکا هستند.

واکنش محتاطانه بازار‌ها

بازار‌های آسیایی و جهانی پس از این دیدار دچار نوسان شدند. شاخص‌های چین و هنگ‌کنگ اوایل صبح به مدار صعود بازگشته بودند، اما در ادامه از اوج‌های موقت خود برگشت زدند.

موضوعی که نشان می‌دهد بازار‌ها هم واکنشی محتاطانه به توافق اولیه آمریکا و چین دارند.

تحلیلگران می‌گویند بازار‌ها همچنان رفتار «ریسک مدیریت‌شده» دارند و منتظر جزئیات بیشتر مفاد توافق هستند

توافق بوسان، گامی به سوی دیدار بعدی در ۲۰۲۶؟

به باور تحلیلگران، این دیدار اگرچه توافق نهایی به همراه نداشت، اما مسیر را برای تعاملات منظم‌تر و قابل پیش‌بینی‌تر تا سال ۲۰۲۶ باز کرده است. احتمال می‌رود در بهار آینده، دو رئیس‌جمهور بار دیگر در پکن دیدار کنند.

با این حال، همان‌طور که لوئیز لو تأکید می‌کند، تا زمانی که چهار مسئله اصلی حل نشود، روابط چین و آمریکا در وضعیتی میان «رقابت راهبردی و همکاری اجباری» باقی خواهد ماند.

در چنین شرایطی، دیدار بوسان را می‌توان نخستین نقطه توقف در مسیر پرتنش روابط پکن و واشنگتن دانست؛ توقفی که هرچند پایان جنگ تجاری نخواهد بود، اما فرصتی برای بازتعریف قواعد بازی است.