تهدید جنگ و افزایش فشار‌ نظامی آمریکا بر ونزوئلا/ سه سناریو پیش روی ترامپ و مادورو

به گزارش اقتصادآنلاین، نشانه‌ها حاکی از آن است که کاخ سفید، در حال افزایش فشار بر کاراکاس برای برکناری نیکولاس مادورو از قدرت است. هدفی که واشنگتن می‌کوشد بدون ورود به جنگی تمام‌عیار به آن دست یابد.

در هفته‌های اخیر، حملات محدودی به قایق‌هایی در کارائیب و اقیانوس آرام شرقی انجام شده که به گفته مقامات آمریکا حامل محموله‌های مواد مخدر به مقصد ایالات متحده بوده‌اند. بر اثر این حملات، بیش از ۶۰ نفر کشته شده‌اند. ترامپ در گفت‌وگویی با شبکه سی‌بی‌اس مدعی شد که «ایران و ونزوئلا نمی‌توانند با ما بدرفتاری کنند» و افزود که حملات کنونی «جنگ نیست، بلکه اقدام دفاعی برای امنیت آمریکا» است.

هم‌زمان، ناوگروه‌های هواپیمابر و نیرو‌های ویژه آمریکا در سواحل ونزوئلا مستقر شده‌اند. پنتاگون همچنین از احیای یک پایگاه قدیمی در پورتوریکو و اجرای رزمایش‌های آبی-خاکی خبر داده است. وزارت خارجه آمریکا نیکولاس مادورو را به هدایت شبکه‌ای موسوم به «کارتل خورشیدها» متهم کرده که به گفته واشنگتن با گروه‌های قاچاق مواد مخدر همکاری دارد.

مبارزه با قاچاق یا بهانه حمله به ونزوئلا؟

در یک چرخش قابل توجه، دولت ترامپ کارتل‌های مواد مخدر را «سازمان‌های تروریستی» معرفی کرده و این اقدام را مبنای حقوقی برای استفاده از نیروی نظامی علیه آنها قرار داده است. مقام‌های آمریکایی ادعا می‌کنند که ونزوئلا، کوبا و نیکاراگوئه با این شبکه‌ها همکاری می‌کنند و از آنها برای تأمین مالی فعالیت‌های ضدآمریکایی بهره می‌برند.

مارکو روبیو، وزیر خارجه و مشاور امنیت ملی دولت ترامپ، این سیاست را بخشی از راهبرد «اول آمریکا» می‌داند و می‌گوید: «وقتی ما در خاورمیانه اقدام نظامی می‌کنیم، کسی نگران نمی‌شود؛ اما اگر در نیم‌کره خودمان دست به کار شویم، همه واکنش نشان می‌دهند.» او آشکارا اعلام کرده که هدف واشنگتن «بازگرداندن نفوذ آمریکا در حیاط خلوت خود» است.

با وجود این، منتقدان در کنگره و رسانه‌های آمریکایی هشدار داده‌اند که تعریف مبهم از «تروریسم مواد مخدر» می‌تواند بهانه‌ای برای مداخله نظامی در آمریکای لاتین باشد و میراث مداخلات دهه‌های گذشته را زنده کند. نظرسنجی‌ها نیز نشان می‌دهد که اکثریت آمریکایی‌ها با اقدام نظامی در ونزوئلا مخالف هستند.

میراث فشار حداکثری آمریکا در ونزوئلا

سیاست فشار حداکثری ترامپ در دوره نخست او که با تحریم‌های سنگین بر صنعت نفت ونزوئلا همراه بود، موجب سقوط شدید تولید نفت، فروپاشی اقتصادی و مهاجرت میلیون‌ها نفر شد. بیش از هشت میلیون ونزوئلایی کشور را ترک کردند؛ بحرانی که بزرگ‌ترین جابه‌جایی جمعیت در تاریخ آمریکای لاتین به شمار می‌آید.

با وجود فروپاشی اقتصادی، تلاش‌های واشنگتن برای ایجاد شکاف در ارتش ونزوئلا یا برکناری مادورو از درون شکست خورد. دولت مادورو با تکیه بر دستگاه امنیتی و حمایت اطلاعاتی کوبا، مخالفان را سرکوب و وفاداری ارتش را حفظ کرد.

سرکوب داخلی در ونزوئلا

با وجود فشار‌های فزاینده، نیکولاس مادورو همچنان کنترل نیرو‌های نظامی و امنیتی را در دست دارد. گزارش‌ها حاکی است که ده‌ها افسر ارتش به اتهام «خیانت» بازداشت یا ناپدید شده‌اند. ایالات متحده برای تشویق نظامیان به کناره‌گیری از مادورو، پیشنهادهایی، چون مصونیت قضایی و مشارکت در دولت انتقالی را مطرح کرده است.

از سوی دیگر، اپوزیسیون ونزوئلا به رهبری ماریا کورینا ماچادو و ادموندو گونسالس در شرایط دشوار و تقریبا زیرزمینی فعالیت می‌کند. هر دو چهره به نتایج انتخابات سال گذشته که مادورو در آن متهم به تقلب گسترده شد، اعتراض دارند. با این حال، ساختار قدرت در کاراکاس همچنان در اختیار حزب به اصطلاح سوسیالیست حاکم است.

سناریو‌های پیش‌روی ونزوئلا

تحلیلگران سه سناریو را برای تحولات آتی محتمل می‌دانند. نخست کودتای درون‌نظامی و کنار رفتن مادورو از سوی ارتش، دوم توافق انتقالی میان واشنگتن و بخشی از حلقه قدرت در کاراکاس و احتمال سوم فروپاشی رژیم تحت فشار نظامی مستقیم.

هر سه سناریو، به‌ویژه گزینه سوم، با خطر بی‌ثباتی گسترده و حتی جنگ داخلی همراه است. تجربه مداخلات آمریکا در عراق، لیبی و افغانستان نشان داده است که قدرت هوایی به‌تنهایی قادر به تغییر رژیم‌های سیاسی پایدار نیست.

جنگ در راه است؟

استقرار نیرو‌های آمریکایی در دریای کارائیب، یادآور سیاست «دیپلماسی قایق‌های توپدار» در قرن بیستم است. دوره‌ای که واشنگتن بار‌ها با مداخله نظامی، دولت‌هایی را که درآمریکای لاتین «نامطلوب» می‌خواند، سرنگون کرد. اکنون، با احیای همان الگو در دوران ترامپ، خطر تکرار تاریخ بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود.

اگرچه واشنگتن اعلام کرده هدفش «مبارزه با تروریسم مواد مخدر» است، بسیاری از تحلیلگران باور دارند که انگیزه اصلی، بازگرداندن کنترل سیاسی و اقتصادی بر حیاط خلوت سنتی آمریکا است.