بارورسازی ابرها ایران موفقیت‌آمیز بود / این تاریخ منتظر بارش‌های سنگین باشید
پس از ماه‌ها انتظار برای نزول رحمت الهی، خبر موفقیت‌آمیز بودن بارورسازی ابرها در ایران موجی از امید را در میان مردم و کشاورزان ایجاد کرده است. مقامات دولتی با تأکید بر بومی‌سازی کامل این فناوری پیشرفته، اعلام کرده‌اند که نتایج آن را باید به‌زودی مشاهده کرد.
به گزارش اقتصادآنلاین، بارورسازی ابرها (یا باران مصنوعی) به عنوان یک راهکار بالقوه برای مقابله با خشکسالی، مدت‌هاست که مورد توجه دولت‌ها بوده است. ایران اخیراً اعلام کرده است که در این حوزه به پیشرفت‌های چشمگیری دست یافته و فناوری بارورسازی ابرها را تا حد زیادی بومی‌سازی کرده است. اما این موفقیت‌ها تا چه حد می‌تواند نیاز آبی کشور را تأمین کند و آیا واقعاً باید منتظر بارش‌های سنگین در ماه‌های پیش رو باشیم؟
بارورسازی ابرها چگونه کار می‌کند؟ / علمی پشت پرده باران مصنوعی
بارورسازی ابرها تکنیکی برای تحریک تشکیل باران یا برف از ابرها است. این فرآیند با پراکندن مواد شیمیایی خاصی مانند یدید نقره، یدید پتاسیم یا یخ خشک به داخل ابر انجام می‌شود. این ذرات نقش هسته‌های تراکم را بازی می‌کنند؛ رطوبت هوا به آن‌ها جذب شده و قطرات آب بزرگ‌تری تشکیل می‌دهند که در نهایت سنگین شده و بر زمین می‌بارند.
اگرچه این شیوه دهه‌هاست که مورد آزمایش قرار دارد، اثربخشی آن به شدت به شرایط جوی و نوع ابرها بستگی دارد.
ایستگاه بارورسازی ابرها در بیرجند
جهش ایران در بومی‌سازی؛ از پهپاد تا فلرهای سوزنده
یکی از مهم‌ترین دستاوردهای اخیر ایران، کاهش وابستگی به خارج در این حوزه است. گزارش‌ها حاکی از آن است که ایران در زمینه تأمین مواد و تجهیزات مورد نیاز پیشرفت‌های چشمگیری داشته است:
بومی‌سازی تجهیزات: ساخت فلرهای سوزنده، پهپادهای داخلی و ژنراتورهای زمینی.
سابقه طولانی: همکاری‌های پیش از انقلاب با شرکت‌های کانادایی در مناطقی مانند سدهای کرج و جاجرود نشان از اهمیت تاریخی این موضوع دارد.
تأمین ناوگان: مذاکره برای اجاره دو فروند هواپیمای تخصصی روسی «آنتونوف» برای عملیات‌های گسترده‌تر.
وزیر نیرو امیدواری کرده است که نتایج این طرح در ماه‌های آبان و آذر قابل مشاهده باشد؛ این تاریخ، همان وعده‌ای است که تیتر خبر را برای مخاطبان جذاب می‌کند.
چشم‌انداز کارشناسان: تردید در اثرگذاری گسترده
با وجود خوش‌بینی مقامات، کارشناسان نسبت به اثرگذاری گسترده این روش بر منابع آبی کشور ابراز تردید کرده‌اند.
صادق ضیاییان، رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا، با تأکید بر این نکته که «تا روزهای پایانی آبان‌ماه از بارش‌ها (باران و برف) در بیشتر مناطق کشور خبری نیست»، اظهار داشت که: «برای افزایش بارش‌ها نمی‌توان کاری کرد اما برای اینکه میزان کم بارش‌ها را چگونه مدیریت کنیم راه‌های بسیار زیادی وجود دارد. علم بشر امروزه به این نقطه نرسیده است که بتواند سامانه‌های بارشی ایجاد کند.»
مقامات رسمی همچنین تأکید کرده‌اند که اجرای عملیات بارورسازی در ایران موجب انتقال بارش‌ها به کشور های همسایه نمی‌شود.
شواهد جهانی از هند؛ افزایش ۱۸ درصدی بارش با روش‌های هدفمند
نتایج یک تحقیق بین‌المللی، نگاهی دقیق‌تر به کارایی این روش ارائه می‌دهد. تحقیقی که در بولتن انجمن هواشناسی آمریکا (BAMS) منتشر شد، نشان داد:
آزمایش بارورسازی ابرها در منطقه سولاپور ماهاراشترا هند به افزایش ۱۸ درصدی بارندگی در مقایسه با الگوهای معمول منجر شده است.
دانشمندان هندی در این مطالعه، ابرهای همرفتی گرم را هدف قرار داده و از ذرات کلرید کلسیم استفاده کردند.
نکته کلیدی: این مطالعه نشان داد که بارورسازی یخزاد ابرهای حاوی یخ و آب تأثیر قابل توجهی بر بارندگی نداشته است.
با این حال، مانیندرا آگراوال از موسسه فناوری هند تاکید می‌کند که باران مصنوعی راه‌حل بلندمدت نیست و تنها می‌تواند کیفیت هوا را برای مدتی بهبود بخشد.
عوارض زیست‌محیطی بارورسازی ابرها: سمی بودن یدید نقره
نکته حائز اهمیت در این حوزه، خطرات زیست‌محیطی ناشی از مواد شیمیایی مورد استفاده است:
سمیت: یدید نقره، ماده شیمیایی رایج، سمی بوده و به عنوان یک ماده خطرناک شناخته می‌شود که می‌تواند به گیاهان، انسان و حیوانات آسیب برساند.
آثار بالقوه: این روش می‌تواند به اسیدی شدن اقیانوس‌ها، تخریب لایه ازون و افزایش دی‌اکسید کربن جو منجر شود.
انجمن هواشناسی آمریکا هرچند اذعان دارد که شواهد قاطعی مبنی بر تأثیر منفی گسترده وجود ندارد، اما هشدار می‌دهد که فعالیت‌های مفید برای یک گروه ممکن است تأثیر نامطلوبی بر دیگران بگذارد.
بین امید و واقعیت علمی
گزارش موفقیت ایران در بومی‌سازی فناوری بارورسازی ابرها خبری مهم است؛ با این حال، برای پاسخ به وعده “بارش‌های سنگین در آبان و آذر”، باید منتظر داده‌های عینی و شفاف‌سازی بیشتر درباره میزان تأثیر این عملیات بر منابع حیاتی کشور باشیم. در حال حاضر، تمرکز اصلی باید بر مدیریت منابع آبی موجود باشد، چرا که ایجاد سامانه‌های بارشی بزرگ همچنان خارج از دسترس قطعی علم بشر است.