از ادعاهای غرب تا واقعیت‌های میدان؛ آیا سیاست ایران بازسازی محور مقاومت است؟
پس از سقوط اسد و اعلام آتش‌بس در لبنان، تهران و متحدان منطقه‌ای آن تصمیم گرفتند تا به جای تمرکز صرف بر سیاست «بازدارندگی» راهبرد «بازسازی» را دنبال کنند. حال ایران قصد دارد تا با تغییر آرایش نیرو‌های مقاومت و ترمیم آسیب‌های وارد شده در جریان دو سال نبرد با رژیم صهیونیستی، بار دیگر موازنه جدید در برابر رژیم اشغالگر قدس ایجاد کند.
اقتصاد آنلاین، محمد بیات: پس از گذشت دومین سالگرد عملیات غافل‌گیر کننده طوفان الاقصی در هفتم اکتبر ۲۰۲۳، همچنان سایه جنگ بر سر منطقه خاورمیانه حضور دارد. در این مدت نه تنها کشور‌های عضو محور مقاومت در جبهه‌های مختلف وارد «نبرد وجودی» با اسرائیل شدند.
جنگ سوم لبنان، تغییر نظام سیاسی در سوریه و حملات گسترده آمریکا-رژیم اسرائیل به یمن شمال نه تنها نشان دهنده خروج منازعه ایران و اسرائیل از «منطقه خاکستری» بود، بلکه نماینگر اراده جدی غرب برای برهم زدن نظم «سایکس- پیکو» و برسازی نظم جدید در منطقه شمال اقیانوس هند بود. اوج این روند جدید را می‌توان حمله ۱۳ ژوئن رژیم صهیونیستی به ایران و جنگ ۱۲ روزه دانست.
اظهارات اخیر تام باراک سفیر آمریکا در ترکیه در جریان اجلاس امنیتی منامه شاهدی بر این مدعا است. در دوران جدید مقاومت با رصد دقیق تحولات میدانی و فهم تغییرات صورت گرفته در «استراتژی» و «تاکتیک‌های نظامی» ارتش اسرائیل، در گام اول تصمیم گرفت تا به «آسیب شناسی» و سپس احیای توان رزمی اعضای خود بپردازد. تشکیل شورای عالی دفاع در ایران یکی از نماد‌های پذیرش شرایط جنگی از سوی ایران و تلاش برای مدیریت بحران با رویکرد جدید است.
بازسازی محور مقاومت؟
در چارچوب سیاست بازسازی مقاومت، تهران با تکیه بر روابط استراتژیک با مسکو-پکن روند بازسازی توان تسلیحاتی خود را شتاب بخشیده تا قدرت بازدارندگی در برابر تهدیدات رژیم صهیونیستی تقویت شود. روسیه به عنوان شریک کلیدی، قرارداد‌های متعددی برای تحویل جنگنده‌های پیشرفته سوخو-۳۵، هلیکوپتر‌های تهاجمی می-۲۸ و هواپیما‌های آموزشی یاک-۱۳۰ امضا کرده که از سال ۲۰۲۳ آغاز شده و تا ۲۰۲۵ ادامه تکمیل خواهد شد.
این تسلیحات همراه با سامانه‌های پدافندی اس-۴۰۰ که در نوامبر ۲۰۲۵ تأیید شد، قابلیت تهران در نبرد‌های هوایی و دفاع ضد موشکی را ارتقا می‌بخشد. همزمان چین با تأمین مواد پیش‌ساز سوخت جامد موشک‌ها مانند سدیم پرکلرات (تحویل بیش از ۲۰۰۰ تن پس از فعال شدن مکانیزم ماشه) و اجزای هدایت پهپادها، نقش محوری ایفا کرده است.
گزارش‌ها حاکی از مذاکرات برای دریافت سامانه‌های اچ‌کیو-۹ و موشک‌های ضدکشتی از پکن است که در قالب مبادله نفتی انجام می‌شود. این همکاری‌ها پس از جنگ ۱۲ روزه با رژیم صهیونیستی در خرداد ۱۴۰۴، برای بازسازی زرادخانه موشکی و پهپادی ایران حیاتی بوده و نشان‌دهنده محور مقاومت در برابر فشارهای غربی است.
سیاست حزب‌الله لبنان پس از جنگ
اخیرا موسسه آموزشی-تحقیقاتی «آلما» در مطلبی با عنوان «حزب‌الله - تولید مستقل سلاح، یک دکترین ترکیبی در پرتو یک نیاز استراتژیک» نوشت که یکی از مؤلفه‌های مهم توانبخشی، توانایی حزب‌الله در تولید محلی سلاح در خاک لبنان است. در اوج عملیات «پیکان‌های شمالی» در نوامبر ۲۰۲۴ نیروی هوایی، با هدایت اداره اطلاعات، به یک هدف حیاتی در جنتا، در منطقه دره بقاع لبنان -کارخانه مرکزی تولید موشک‌های دقیق حزب‌الله - حمله کرد.
حتی قبل از آن، این منطقه چندین بار توسط اسرائیل مورد حمله قرار گرفته بود مقاومت اسلامی لبنان تلاش‌های خود برای ساخت موشک در خاک لبنان را متوقف نکرده است. در ۲۶ سپتامبر ۲۰۲۵ نیروی دفاعی اسرائیل به یک سایت، باز هم در منطقه جانتا، برای تولید موشک‌های دقیق حمله کرد. این حمله یکی از چهار حمله به این منطقه از زمان اجرای آتش‌بس لبنان در ۲۷ نوامبر ۲۰۲۴ است.
فراتر از این واقعیت که این حملات تأیید می‌کند که حزب‌الله همچنان به تلاش برای ایجاد زیرساخت‌های تولید سلاح داخلی در لبنان ادامه می‌دهد، سؤال گسترده‌تر این است که آیا حزب‌الله در نتیجه ضربه قابل توجه به قابلیت‌های انتقال سلاح خود، بیشتر از قبل از جنگ به تولید محلی متکی است؟
عراق زیر فشارهای آمریکا
هفته گذشته تماس تلفنی پیت هگست وزیر جنگ آمریکا با ثابت العباسی، وزیر دفاع عراق، بار دیگر اتهام‌های واشنگتن مبنی بر تجهیز گروه‌های مقاومت توسط ایران را برجسته کرد. هگست در این مکالمه ۱۱ دقیقه‌ای، هشدار داد که هرگونه دخالت گروه‌های مسلح عراقی در عملیات نظامی قریب‌الوقوع آمریکا در منطقه، با پاسخ سخت مواجه خواهد شد و بغداد را به کنترل کامل بر تسلیحات مسئول دانست.
این ادعا‌ها که فواد حسین وزیر خارجه عراق آن را «موضوع داخلی» خواند و تأکید کرد قانون اساسی فعالیت گروه‌های خارج از کنترل دولت را ممنوع می‌کند، بخشی از فشارهای مداوم واشنگتن برای خلع سلاح محور مقاومت است.
اندیشکده‌های آمریکایی اصرار دارند ایران تجهیزات پیشرفته‌ای مانند پهپاد‌های شاهد و موشک‌های بالستیک به گروه‌های عراقی منتقل کرده تا آمادگی برای رویارویی با رژیم صهیونیستی افزایش یابد! این تماس پس از هشدار‌های قبلی در مورد تحریم‌ها، تلاشی برای جلوگیری از تقویت جبهه مقاومت است، اما به نظر نمی‌رسد اراده ایران در حمایت از متحدانش را تضعیف کند.
چه خواهد شد؟
جنگ هنوز تمام نشده است. رژیم اسرائیل با آنکه توانسته در برخی جبهه‌ها توفیقاتی به دست آورد، اما نتوانسته در حوزه «تثبیت دستآورد‌های میدانی» و «توسعه پیمان‌های امنیتی جدید» توفیقی به دست آورد.
حزب‌الله در حال ترمیم سریع آسیب‌های ناشی از جنگ، انصارالله در حال تقویت زرادخانه موشکی-پهپادی و مقاومت عراق بیش از گذشته آماده ورود به هر نبرد منطقه‌ای است. براساس گزارش‌های منتشر شده از سوی منابع غربی ایران نیز با کمک متحدان خود یعنی چین، روسیه و بلاروس به سرعت در حال تقویت قدرت نظامی کشور در حوزه‌های آفندی- پدافندی است.
در مقاله اخیر نیویورک تایمز، علی واعاظ مدیر پروژه ایران در گروه بین المللی بحران گفته است: «تهران شبانه‌روز برای افزایش توان موشکی خود کار می‌کند تا بتواند به‌جای پانصد موشک در دوازده روز، دو هزار موشک را به طور همزمان شلیک کند و سامانه‌های دفاعی اسرائیل را از کار بیندازد».
این روند جدید نویددهنده پیچیده‌تر شدن منازعه ایران- اسرائیل و اثبات تئوری «گذشت زمان به نفع ایران» است. حال باید منتظر ماند و دید که آیا نتانیاهو-ترامپ بار دیگر در پرونده ایران و محور مقاومت بار دیگر دست به قمار زده یا آنکه سیاست انفعالی و تکیه به فشارهای اقتصادی را انتخاب خواهند کرد.