پدر علم هواشناسی حقیقت را برملا کرد / دلیل عدم بارش برف و باران در ایران مشخص شد

به گزارش اقتصادآنلاین، حسین اردکانی، پدر علم هواشناسی ایران، با اشاره به نقش اساسی پدیده «شار گرمایی» (Heat Flux) در شکل‌گیری کم‌فشاری‌های تابستانی، تأکید کرد این عامل در تغییر الگوهای جوی و بارشی ایران، خاورمیانه و شمال آفریقا تعیین‌کننده است.

به گفته او، بررسی دقیق این پدیده توسط سازمان هواشناسی کشور، کلید فهم بهتر بحران کم‌آبی و برنامه‌ریزی مدیریت منابع آب است.

بارش‌های اخیر و محدودیت منابع

اردکانی با اشاره به خشکی شدید پاییز و خالی شدن سدها گفت: وضعیت بارش‌ها بسیار نگران‌کننده است و حتی یک لیوان آب در ایران ارزشمند است.

او افزود مدلی که در یک دانشگاه بزرگ آمریکا اجرا شده، نشان می‌دهد از دهم آذر بارش‌ها به سمت حد نرمال حرکت می‌کنند، اما انتظار بارش بالاتر از حد نرمال با توجه به خشکی پاییز واقع‌بینانه نیست.

تغییر اقلیم یا سوءمدیریت؟

وی با توضیح درباره تغییر اقلیم گفت: «اگر تغییر اقلیم عامل اصلی بود، باید مناطقی شبیه ایران مانند کالیفرنیا نیز با کم‌آبی شدید مواجه می‌شدند، اما شرایط این مناطق متفاوت است.» به باور او، عوامل محلی مانند شار گرمایی و مدیریت نامناسب منابع آب نقش مؤثرتری در خشکسالی دارند و تمرکز صرف بر تغییر اقلیم، تصویری ناقص از بحران ارائه می‌کند.

کمربند کم‌فشار از ایران تا شمال آفریقا

پدر علم هواشناسی ایران توضیح داد که افزایش شار گرمایی باعث شکل‌گیری کمربندی از فشار کم در سطح زمین از ایران و عربستان تا شمال آفریقا و حتی هند و پاکستان می‌شود. در مناطق جنوبی آسیا، بارش‌های مانسونی اثر این کم‌فشاری را تعدیل می‌کنند، اما در ایران فشار کم ناشی از گرمای تابستانی مستقیم و شدید است.

اثرات در لایه‌های بالایی جو

اردکانی افزود: «در ارتفاع سه هزار تا ده هزار پایی، جهت گردش هوا تغییر می‌کند و موجب تقویت گردش کلی جو تا ارتفاع ۱۸ کیلومتری می‌شود.» شدت یا ضعف این شار گرمایی تعیین می‌کند که جریان‌های جوی تا چه حد نیرومند باشند و کدام مناطق بیشتر تحت تأثیر قرار گیرند.

اهمیت تالاب‌ها و منابع رطوبتی

این استاد پیشکسوت هواشناسی به نقش حیاتی تالاب‌ها اشاره کرد و گفت: خشک شدن تالاب‌ها و کاهش رطوبت سطحی، ظرفیت تشکیل ابر و بارش را کاهش می‌دهد. وی با ابراز تأسف از وضعیت دریاچه ارومیه یادآوری کرد که طرح احیای آن به دلیل عدم حمایت اجرا نشد و اکنون این تالاب به منبعی گرمایی و بادی تبدیل شده است.

دورپیوندهای جوی و پیش‌بینی بارش

اردکانی درباره پدیده‌های دورپیوندی گفت: ال‌نینو، لانینا و نوسان مادن–جولیان (MJO) نقش مهمی در بارش‌های ایران دارند. فعالیت MJO در غرب اقیانوس هند موجب انتقال بخار آب به منطقه می‌شود و بارش‌های سنگین یا سیلاب‌های اخیر با تقویت این پدیده همزمان بوده است.

ضرورت تحقیقات علمی و محلی

وی در پایان تأکید کرد که بررسی علمی شار گرمایی، میزان برف مناطق کوهستانی و دورپیوندهای جوی، همراه با تحلیل تغییرات اقلیمی جهانی، می‌تواند در تدوین راهبردهای مقابله با خشکسالی و مدیریت هوشمند منابع آب نقش کلیدی داشته باشد.