جنون هوش مصنوعی و بحران جهانی کمبود تراشه حافظه

به گزارش اقتصادآنلاین، کمبود جهانی و حاد در بازار تراشه‌های حافظه باعث شده شرکت‌های فعال در حوزه هوش مصنوعی و الکترونیک مصرفی برای دستیابی به موجودی محدود این قطعات حیاتی با یکدیگر رقابت کنند. این قطعات که معمولاً چندان جذاب و خبرساز به نظر نمی‌رسند، اما برای ذخیره‌سازی داده در گوشی‌ها، رایانه‌ها و مراکز داده ضروری‌اند، اکنون با افزایش شدید قیمت مواجه شده‌اند.

در ژاپن، فروشگاه‌های الکترونیکی خرید هارددیسک را سهمیه‌بندی کرده‌اند و در چین، تولیدکنندگان گوشی نسبت به افزایش قیمت‌ها هشدار می‌دهند. طبق گفته منابع آگاه، شرکت‌های بزرگی مانند مایکروسافت، گوگل و بایت‌دنس برای تأمین تراشه‌های حافظه از شرکت‌هایی مانند مایکرون، سامسونگ و اس‌کی هاینیکس در حال تلاش فشرده هستند.

گسترش بحران در انواع حافظه و پیامد‌های کلان اقتصادی

کمبود به تمام انواع حافظه از جمله فلش و مدل‌های پیشرفته HBM رسیده است؛ تراشه‌هایی که به‌ویژه برای پردازش‌های سنگین هوش مصنوعی ضروری‌اند. گزارش شرکت ترندفورس نشان می‌دهد که قیمت برخی از انواع حافظه از فوریه تاکنون بیش از دو برابر شده و همین موضوع پای دلالان و معامله‌گران را نیز به بازار باز کرده است.

این بحران تنها به صنعت فناوری محدود نمی‌ماند. اقتصاددانان هشدار می‌دهند که کمبود طولانی‌مدت ممکن است سرعت پیشرفت‌های بهره‌وری مبتنی بر هوش مصنوعی را کاهش دهد و اجرای پروژه‌های چندصد میلیارد دلاری زیرساخت دیجیتال را به تأخیر بیندازد. همچنین، ممکن است فشار تورمی جدیدی ایجاد کند؛ آن هم در زمانی که بسیاری از کشور‌ها با سیاست‌های سخت‌گیرانه در تلاش برای مهار تورم‌اند.

مدیرعامل مؤسسه Greyhound Research با اشاره به ابعاد بحران گفته است: «کمبود حافظه از یک نگرانی مربوط به قطعات فراتر رفته و به یک ریسک کلان اقتصادی تبدیل شده است.» او تأکید می‌کند که رشد انفجاری نیاز‌های هوش مصنوعی با ظرفیت زنجیره تأمین سازگار نیست.

جهش تقاضای هوش مصنوعی و کاهش تولید حافظه سنتی

بر اساس مصاحبه‌های رویترز با حدود ۴۰ فعال صنعت، تولیدکنندگان تراشه به دلیل هجوم تقاضا برای تراشه‌های پیشرفته مرتبط با هوش مصنوعی، مانند تراشه‌های انویدیا، بخشی از تولید خود را از حافظه‌های سنتی به سمت محصولات پرسودتر مانند HBM تغییر داده‌اند. این تغییر جهت باعث شده تولید حافظه‌های مورد استفاده در گوشی‌ها، لپ‌تاپ‌ها و رایانه‌های شخصی کاهش یابد.

انبار‌ها نیز با سرعت نگران‌کننده‌ای در حال خالی شدن‌اند. موجودی DRAM که در سال گذشته بین ۱۳ تا ۱۷ هفته ذخیره داشت، اکنون در برخی نقاط به دو تا چهار هفته رسیده است. این کاهش شدید، بازار را بی‌ثبات کرده و به گمانه‌زنی درباره حباب احتمالی سرمایه‌گذاری در زیرساخت هوش مصنوعی دامن زده است.

یکی از مدیران صنعت حافظه به رویترز گفته است کمبود فعلی احتمالاً پروژه‌های آینده مراکز داده را به تعویق خواهد انداخت، زیرا ساخت ظرفیت جدید دست‌کم دو سال زمان می‌برد و تولیدکنندگان از ریسک مازاد تولید و خواب سرمایه نگران‌اند.

تلاش شرکت‌ها برای عقد قرارداد‌های بلندمدت تأمین

نشانه‌هایی از ترس و رقابت شدید در میان غول‌های فناوری به چشم می‌خورد. شرکت OpenAI اخیراً قرارداد اولیه‌ای با سامسونگ و اس‌کی هاینیکس برای تأمین تراشه‌های لازم در پروژه عظیم «استارگیت» امضا کرده است؛ پروژه‌ای که به گفته مقامات، تا سال ۲۰۲۹ به حدود ۹۰۰ هزار ویفر در ماه نیاز خواهد داشت.

شرکت‌های تولیدکننده حافظه، مانند اس‌کی هاینیکس، پیش‌بینی کرده‌اند که کمبود فعلی ممکن است تا اواخر ۲۰۲۷ ادامه یابد. مدیر گروه اس‌کی هشدار داده است که در صورت عدم تأمین حافظه، برخی شرکت‌ها ممکن است عملاً قادر به ادامه فعالیت نباشند.

در همین حال، شرکت‌هایی مانند گوگل، آمازون، مایکروسافت و متا نیز در حال ارائه سفارش‌های باز و بدون سقف هستند. شرکت‌های چینی از جمله علی‌بابا، بایت‌دنس و تنسنت نیز مدیران خود را برای مذاکره مستقیم راهی کره‌جنوبی کرده‌اند. منابع مطلع می‌گویند: «همه در حال التماس برای تأمین حافظه‌اند.»

پیامد‌های مصرفی؛ افزایش قیمت گوشی و رایانه

افزایش قیمت تراشه‌های حافظه به سرعت به بازار مصرف رسیده است. شرکت‌های چینی مانند شیائومی و ریل‌می هشدار داده‌اند که ممکن است قیمت گوشی‌ها را افزایش دهند. مدیر بازاریابی ریل‌می در هند گفته هزینه حافظه به‌گونه‌ای بالا رفته که از زمان اختراع گوشی‌های هوشمند بی‌سابقه است و ممکن است قیمت گوشی‌ها بین ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش یابد.

همچنین شرکت تایوانی ایسوس اعلام کرده موجودی محدودی دارد و احتمالاً ناچار به افزایش قیمت خواهد شد. شرکت تایوانی وینباند نیز در واکنش به تقاضای فزاینده، برنامه‌ای برای افزایش سرمایه‌گذاری تا ۱.۱ میلیارد دلار تصویب کرده است.

هجوم مشتریان، بازار سیاه و جهش قیمت در فروشگاه‌ها

در ژاپن، فروشگاه‌های منطقه آکیهابارا برای جلوگیری از احتکار، خرید حافظه را محدود کرده‌اند. قیمت برخی محصولات مانند حافظه DDR۵ سی‌ودو گیگابایتی بیش از دو برابر شده و در برخی فروشگاه‌ها تا یک‌سوم کالا‌ها موجود نیست. این وضعیت باعث رونق بازار دست‌دوم شده و فروشندگان قطعات کارکرده گزارش داده‌اند که کسب‌وکارشان رونق چشمگیری یافته است.

در چین نیز تغییرات قیمتی آن‌قدر سریع است که توزیع‌کنندگان به‌جای قیمت‌نامه‌های ماهانه، قیمت‌های روزانه و حتی ساعتی منتشر می‌کنند. برخی فروشندگان برای بهره‌گیری از افزایش‌های بیشتر، هزاران واحد تراشه را احتکار کرده‌اند.

در آمریکا نیز فروشندگان حافظه بازیافتی از سرور‌های ازکارافتاده می‌گویند فروش ماهانه‌شان رشد چشمگیری داشته و بیشتر مشتریان آنها واسطه‌های هنگ‌کنگی هستند که کالا را به بازار چین منتقل می‌کنند.

منبع: رویترز