تغییر وضعیت از هوای آلوده به هوای برفی و یخبندان در آذر ۱۴۰۴ / بارش برف ۶۰ سانتیمتری در این استانها قطعی شد
آسمان ایران در آذر ۱۴۰۴ شاهد یک دگرگونی ناگهانی و چشمگیر بود. چند هفته پس از تحمل تودههای غبار خفه کننده، سامانههای پیشبینی از هجوم سرمای قطبی و بارش سنگین برف در راه خبر میدهند.
به گزارش اقتصادآنلاین، کشور در آستانه یک نوسان قدرتمند جوی قرار گرفته است. تنها چند هفته پیش، تصاویر ماهوارهای حاکی از گستردگی بیسابقهی گرد و غبار در نیمه جنوبی و مرکزی کشور بود. اکنون مدلهای پیشبینی جهانی (ECMWF) از ورود یک موج عمیق زمستانی با پتانسیل بارش برف سنگین خبر میدهند. این تضاد سریع، نیازمند آمادگی کامل است. این گزارش با اتکا به دادههای معتبر ماهوارهای و مدلهای عددی، مسیرهای تغییرات اقلیمی منطقه را بررسی میکند و توصیههای عملی را برای مدیران بحران، سازمانهای امدادی، و مردم عادی ارائه میدهد.
پیشبینی برف سنگین و سرمای منطقهای (۱۴ دسامبر ۲۰۲۵ – ۲۳ آذر ۱۴۰۴)
منبع داده: مدل پیشبینی جهانی ECMWF
ECMWF یکی از معتبرترین مدلهای جهانی پیشبینی هواشناسی است که بر پایه دادههای ماهوارهای، ایستگاههای زمینی و اطلاعات دریایی به صورت سهبعدی (ارتفاعی) مدلسازی میکند. در این گزارش، دادههای خروجی ECMWF بهطور منتخب و با توجه به بازههای زمانی مشخص تحلیل میشود تا تصویری روشن از مکانیزمهای پیشبینیشده ارائه گردد.
۱. محور زاگرس: کانون بارشهای سنگین
میزان برف پیشبینی شده: ۳۰ تا بیش از ۶۰ سانتیمتر در ارتفاعات.
استانهای تحت تأثیر:
- کردستان
- کرمانشاه
- لرستان
- چهارمحال و بختیاری
توصیف فنی: چشمه کمفشار عمیق در سطحی پایین از غرب اروپا به سمت شرق و جنوب شرق ایران پیش میآید و با قطبیسازی هوای سرد از شمال و شمال غرب به همراه افزایش رطوبت از سوی غرب، موجی بارشی را در ناحیه زاگرس ایجاد میکند.
هر چه ارتفاع افزایش یابد، همواره تراکم برف و فشار هوا به شدت تغییر میکند. روند سردی هوا تا نزدیکی منفی ۲۰ تا منفی ۳۰ درجه سلسیوس در لایههای پایینی جو و کاهش دید در ارتفاعات را به دنبال دارد.
خطرات مربوطه: احتمال کولاک و بوران، با مسدود شدن گردنههای اصلی و کاهش ایمنی عبور و مرور.
۲. ارتفاعات مرکزی و البرز
میزان برف: بین ۱۰ تا ۲۰ سانتیمتر.
اهمیت: تأثیر مثبت در ذخیرهسازی منابع آبی سدها، با توجه به امکان افزایش دبی آب در ماههای آینده و تقویت پوشش یخ در منابع آبی.
اثر مثبت بر پایداری رودخانهها و جلوگیری از افت شدید سطح آب در فصول خشک.
شرایط جوی پیشنهادی: کاهش شدید دما و بارش متناوب با شیب سرد که به شکل یک موج سرد از شمال غرب وارد میشود، با قابلیت حفظ سرمایش تا پایان هفتهها.
۳. پیامدهای حمل و نقل و زیرساختهای جادهای
با ورود برف سنگین به کوهستانها:
- احتمال مسدود شدن محورهای اصلی و فرعی وجود دارد.
- احتمال یخزدگی در ساعات تاریک شب و اوایل صبح به دلیل کاهش دما و رطوبت بالا.
توصیههای ایمنی برای رانندگان:
همراه داشتن تجهیزات زمستانی شامل زنجیرچرخ، کیسه گرمایی، پتو سبک، و آب آشامیدنی.
مطالعه گزارشهای راه و شهرسازی و اداره کل راهها برای وضعیت راهها قبل از آغاز سفر.
نگهداری تپهها و شیبهای گِردنهای:
در ارتفاعات زاگرس و البرز، تمایل به لغزندگی سطح جاده و ریزش سنگ وجود دارد که نیازمند اقدامات ایمنی جادهای است.
۴. تأثیرات محیطی و تجمعی
تأثیرات در اکوسیستمهای طبیعی: بارش سنگین و کاهش دما میتواند به تغییرات در زیستبومهای منطقهای منجر شود، بهخصوص در زیستگاههای حیات وحش که به تغییرات شدتدار دما حساسیت نشان میدهند.
اثرات کشاورزی: در صورت تداوم سرمای شدید و بارش برفی، کشاورزان باید اقدامات حمایتی برای حفاظت از محصولات و بذرهای آینده انجام دهند.
احتمال تأخیر در برداشتهای زمستانی و پروژههای کشت فصلی که به بارش برف و کاهش دما وابسته است.
واکاوی فنی و مدلسازی پیشبینی هواشناسی
توضیح مدل: ECMWF، یا European Centre for Medium-Range Weather Forecasts، از مجموعهای از دادههای ورودی و فرآیندهای فیزیکی برای تولید پیشبینیهای میانمدت و بلندمدت استفاده میکند.
این مدل بهطور مداوم بروزرسانی میشود و از روشهای آماری پیشرفته برای کاهش خطاهای جوی استفاده میکند.
اعتبارسنجی و حمله به عدم قطعیت: برای هر پیشبینی، عدم قطعیتهای مربوط به تغییرات در ورودی دادهها و شرایط جوی غیرقابل پیشبینی در نظر گرفته میشود.
پیشبینیها معمولاً همراه با شاخصهای عدم قطعیت و احتمال وقوع ارائه میشوند تا کاربران بتوانند پیوستگی تصمیمگیری را به دست آورند.
ارائه بازههای احتمال برای میزان بارش و دمای پیشبینی شده در هر ناحیه، و شناسایی نقاط بحرانی که نیازمند اقدامات فوری هستند.
۲. ترکیب دادههای ماهوارهای و ایستگاهی
دادههای ماهوارهای:
تصاویر و شاخصهای گرد و غبار (Dust) از ماهوارههای EUMETSAT برای ردیابی ناحیههای گرد و غبار و شدت آلودگی.
تصاویر راداری برای تشخیص تودههای برف و ابرها و مدلهای رطوبت سطحی.
دادههای سطح زمینی:
ایستگاههای هواشناسی با ثبت دما، باد، رطوبت، بارش، و دید افقی.
تقاطع این دادهها با مدل ECMWF برای بهبود صحت پیشبینیها در مناطق کوهستانی و دشوار دسترسی.
پیامدها: افزایش احتمال لغزندگی، تصادفات جادهای.
راهکارها: هشدارهای جادهای با تأکید بر مناطق کوهستانی و کمنور، پیشنهادات به کاربران برای سفر با تجهیزات ایمنی.
تغییر وضعیت از هوای آلوده به هوای برفی و یخبندان، نشاندهنده قدرت بالای دینامیک جوی است. این گزارش به عنوان یک هشدار جامع برای مدیریت بحران و عموم مردم منتشر میشود. با ترکیب دادههای ماهوارهای، مدلهای عددی و مشاهدات میدانی، چشمانداز آذر ۱۴۰۴ از نظر فعالان حوزه هواشناسی و مدیریت بحران به دقت تحلیل شده است. از مدیران مسئول انتظار میرود با اجرای فوری اقدامات پیشگیرانه، از جمله تجهیز زیرساختها، اطلاعرسانی بهموقع و حمایت از گروههای آسیبپذیر، وضعیت را به گونهای مدیریت کنند که کمترین آسیب به زیرساختها و زندگی مردم وارد شود.