۱۷ پرواز بارورسازی در کشور انجام شد / بارش‌های آذر ۱۴۰۴؛ طبیعی یا دست‌ساز؟

به گزارش اقتصادآنلاین، با آغاز بارش‌های آذر ۱۴۰۴، ابهام‌ها درباره منشأ این باران‌ها افزایش یافته است. در حالی که رئیس مرکز ملی اقلیم، بارش‌ها را کاملاً طبیعی می‌داند، گزارش‌ها از انجام ۱۷ پرواز بارورسازی ابرها حکایت دارد. در این گزارش به بررسی تفاوت دیدگاه‌ها و آمار عملیات‌ها می‌پردازیم.

بارش‌های کم‌سابقه آذر ۱۴۰۴: معمای منشأ باران

همزمان با شروع بارندگی‌های کم سابقه در سال‌های اخیر، این پرسش جدی مطرح است که باران امسال نتیجه بارورسازی ابرهاست یا محصول الگوهای جوی که از قبل پیش‌بینی شده بودند؟ در سال‌هایی که ایران با خشکسالی و کم‌بارشی روبه‌رو بوده، با هر نشانه‌ای از بازگشت بارش‌ها، بارورسازی ابرها دوباره به صدر خبرها آمده است؛ آن هم درست در زمانی که هواشناسی از مدت‌ها قبل از تقویت طبیعی سامانه‌های بارشی و زمستانی پربارش خبر داده بود.

کارشناسان هواشناسی معتقدند که بارورسازی ابرها شاید بتواند در بهترین شرایط، اندکی به افزایش بارش‌ها کمک کند، اما نسبت دادن بارش‌های طبیعی به بارورسازی بیشتر شبیه مصادره باران است؛ بارانی که پیش از هر چیز، محصول رفتارهای پیچیده و مستقل جو زمین است.

دیدگاه هواشناسی: بارش‌ها کاملاً طبیعی است

رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی، هرگونه ارتباط معنادار بین سامانه‌های فعال کنونی و عملیات بارورسازی ابرها را رد می‌کند.

وی توضیح می‌دهد: «این بارندگی‌ها حاصل برهم‌کنش عوامل شناخته‌شده جوی در مقیاس کلان، از جمله چرخندهای مدیترانه‌ای، جریان‌های غنی از رطوبت، رودخانه‌های جوی و تاثیر ناهمواری‌های زاگرس و البرز است.»

احد وظیفه تأکید می‌کند که پیش‌بینی بارش‌های سنگین در برخی مناطق از مدت‌ها قبل در خروجی مدل‌های معتبر جهانی دیده می‌شد و این بارش‌ها پدیده‌ای طبیعی است، نه محصول مداخله انسانی.

چالش اثبات اثربخشی بارورسازی ابرها

این مقام مسئول با اشاره به وضعیت جهانی این فناوری عنوان می‌کند که علم هواشناسی هنوز نتوانسته اثربخشی قطعی بارورسازی ابرها را اثبات کند.

• تجربه جهانی: مطالعات جهانی نتایج متناقضی داشته است. تجربه پروژه‌های چندساله در آمریکا با افزایش ناچیز ۱.۸ درصدی بارش و کنار گذاشته شدن برخی طرح‌ها در چین، نشان می‌دهد این فناوری همچنان در مرحله تحقیقاتی است.
• چالش گرد و غبار: اقلیم خاورمیانه به‌طور طبیعی مملو از ذرات گرد و غبار است و همین موضوع، ارزیابی اثر بارورسازی را با نبود قطعیت جدی مواجه می‌کند.
• اعتماد عمومی: اجرای گسترده و پراکنده این پروژه‌ها، بدون داده‌برداری دقیق و چارچوب علمی، نه‌تنها اثربخش نیست بلکه اعتماد عمومی را تضعیف می‌کند.

گزارش عملیات: ۱۷ پرواز در چهار منطقه اصلی

در مقابل، رئیس سازمان توسعه و بهره‌برداری فناوری‌های نوین آب‌های جوی، آمار اجرای عملیات‌های بارورسازی ابرها در هفته‌های اخیر را اعلام کرد، هرچند او نیز بر دشواری تفکیک بارش‌ها تأکید دارد.

آمارهای کلیدی عملیات بارورسازی:

• مجموع پروازها: ۱۷ پرواز
• هواپیما: ۱۰ پرواز
• پهپاد: ۷ پرواز

محمدمهدی جوادیان‌زاده تأکید کرد: «عملیات بارورسازی ابرها فقط زمانی انجام می‌شود که سامانه بارشی مساعد وارد کشور شده باشد. ما تابع شرایط جوی هستیم و بدون بستر مناسب، هیچ عملیاتی انجام نمی‌شود.» او افزود که ارزیابی نهایی تنها پس از تحلیل داده‌های ایستگاه‌های باران‌سنجی توسط نهادهای بی‌طرف علمی امکان‌پذیر است.

مناطق عملیاتی بارورسازی

عملیات‌های ۱۷ پرواز مذکور بر اساس شرایط جوی مناسب، در مناطق از پیش تعیین‌شده‌ای اجرا شده‌اند:

مناطق عملیاتی با هواپیما (۴ منطقه اصلی):

1. البرز مرکزی: استان‌های تهران، البرز، قزوین
2. زاگرس مرکزی: استان‌های اصفهان، چهارمحال‌وبختیاری
3. شمال‌شرق: استان‌های خراسان رضوی، خراسان شمالی
4. شمال‌غرب/حوضه آبریز دریاچه ارومیه: استان‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، کردستان

مناطق عملیاتی با پهپاد

• جنوب کشور
• چهارمحال‌وبختیاری
• بوشهر

در حالی که سازمان متولی اعلام کرده ۱۷ پرواز برای “کمک” به افزایش بارندگی انجام شده، کارشناسان ارشد هواشناسی بر این باورند که بارش‌های قابل توجه اخیر، یک پدیده طبیعی با پیش‌بینی‌های مدل‌های جهانی بوده است. تفکیک سهم دقیق این دو عامل، نیازمند تحلیل‌های علمی دقیق‌تر و بی‌طرفانه پس از تجمیع داده‌های باران‌سنجی است.