ورود ۲۵ میلیون تن کالا به کشور/ واردات محصولات کشاورزی رکورد زد

به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از فارس، در حالی‌ که جمعیت ایران از سال ۱۳۸۶ تا امروز حدود ۲۲ درصد رشد کرده و از ۷۰.۵ میلیون نفر به ۸۶ میلیون نفر رسیده است، حجم واردات محصولات کشاورزی تقریباً دو برابر شده و از ۱۲.۸ میلیون تن به حدود ۲۵ میلیون تن افزایش یافته است. این روند افزایشی پرسش‌هایی جدی درباره پایداری امنیت غذایی کشور و میزان وابستگی به واردات کالاهای اساسی کشاورزی ایجاد کرده است.

 از این میان، تنها واردات ذرت به ۱۰ میلیون تن در سال می‌رسد. واردات دانه و کنجاله سویا نیز حدود ۴.۵ تا ۵ میلیون تن و جو حدود ۲ تا ۳ میلیون تن است. این در حالی است که مجموع واردات این کالاها بالغ بر ۱۷ میلیارد دلار در سال هزینه دارد، رقمی که معادل نیمی از درآمد نفتی کشور است.

وابستگی به خوراک دام؛ حلقه اصلی زنجیره واردات

کارشناسان اقتصادی معتقدند رشد بی‌رویه وابستگی به کالاهای اساسی دام و طیور یکی از دلایل اصلی افزایش واردات است. دکتر محمدرضا خلیلی، استاد اقتصاد کشاورزی در دانشگاه تهران در گفت‌وگو با ما اظهار داشت: «ایران نزدیک به ۷۰ درصد از نیاز خوراک دام خود را از خارج وارد می‌کند. این در حالی است که با وجود ظرفیت‌های داخلی در تولید علوفه، سویا، ذرت و جو، عملاً سیاست‌گذاری‌های نادرست و عدم حمایت مؤثر از تولیدکنندگان داخلی، ما را به شدت وابسته کرده است.»

همچنین، به گفته وی، سهم دامداری صنعتی از کل تولیدات دامی کشور اکنون بیش از ۶۰ درصد است؛ یعنی بخش بزرگی از خوراک دام وابسته به تولیدات انبوه با فرمول غذایی ثابت و عمدتاً وارداتی است.

نقش الگوی مصرف و سیاست‌گذاری ناصحیح

اگرچه الگوی مصرف در کشور نیز در این روند بی‌تأثیر نبوده است—برای مثال، مصرف روغن نباتی در ایران حدود دو برابر میانگین جهانی است—اما به گفته کارشناسان، عامل اصلی را باید در ساختار معیوب سیاست‌گذاری‌های کشاورزی جست‌وجو کرد.

مهندس ناصر دلاوری، عضو سابق هیئت مدیره اتحادیه واردکنندگان نهاده‌های دامی می‌گوید: «سه قلم اصلی خوراک دام در ایران—ذرت، کنجاله سویا و جو—همگی وارداتی‌اند. در حالی که می‌توان با اصلاح فرمول‌های غذایی دام و افزایش بهره‌وری در تولید علوفه داخلی، وابستگی را کاهش داد.»

چالش‌های پیش‌رو و راهکارهای پیشنهادی

برخی از کارشناسان حوزه کشاورزی و تغذیه معتقدند که ادامه این روند می‌تواند امنیت غذایی کشور را در سال‌های آینده به مخاطره بیندازد، به‌ویژه در شرایط تحریم و نوسانات ارزی. برای کاهش این وابستگی، چند راهکار پیشنهاد شده است:

بازنگری در سیاست‌های تولیدی کشاورزی

تمرکز بر تولید کالاهای اساسی به‌جای محصولات لوکس و صادرات‌محور.

اصلاح الگوی تغذیه دام و طیور 

طراحی فرمول‌های بومی خوراک دام بر اساس ظرفیت‌های داخلی با حمایت از تحقیقات علمی در این حوزه.

کاهش مصرف بی‌رویه برخی اقلام مانند روغن و گوشت با آگاهی‌بخشی به مردم و تشویق به مصرف منطقی.

توسعه دامداری سنتی با بهره‌وری بالا

استفاده از نژادهای مقاوم‌تر و خوراک بومی در مناطق مستعد کشور.

رشد واردات محصولات کشاورزی در ایران نه‌تنها تابع رشد جمعیت نبوده، بلکه به شدت متاثر از وابستگی به کالاهای اساسی دام‌محور و سیاست‌گذاری‌های ناهماهنگ در بخش کشاورزی و دامداری است.

اگرچه اصلاح الگوی مصرف می‌تواند بخشی از راه‌حل باشد، اما بخش اصلی چالش در بازطراحی نظام تولید، سیاست‌های حمایتی و سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه نهفته است. 

آینده امنیت غذایی کشور نیازمند تصمیم‌گیری‌های فوری، علمی و منسجم است؛ پیش از آنکه واردات، تبدیل به تنها گزینه ممکن شود.