نوازندگان سنتی ایران ظرفیت ثبت صدها اختراع را دارند

به گزارش اقتصاد آنلاین، در مراسم بزرگداشت روز جهانی مالکیت فکری، دکتر اسلامی، رئیس مرکز مالکیت معنوی، با ارائه نمونه‌های ملموس و تحلیل‌های عمیق، چهره‌ای کمتر دیده‌شده از پیوند حقوق مالکیت صنعتی با موسیقی را به نمایش گذاشت. او با تأکید بر اینکه موسیقی تنها هنر نیست، بلکه فناوری، ابزار و صنعت هم هست، از فعالان این حوزه خواست تا با ثبت اختراع، طراحی صنعتی، برند‌سازی و استفاده از نشان‌های جغرافیایی، از حقوق خود دفاع کنند.

وقتی یک نوازنده می‌تواند مخترع باشد

دکتر اسلامی سخنانش را با ارائه چهار حوزه کلیدی که می‌توانند در موسیقی تحت حمایت مالکیت صنعتی قرار گیرند آغاز کرد: ابزارهای آموزش موسیقی، ابزارهای حفاظتی، تجهیزات ضبط، و سیستم‌های پخش. او تأکید کرد که همین حالا ده‌ها اختراع ثبت‌شده در این زمینه‌ها در مرکز مالکیت فکری وجود دارد. از جمله آن‌ها، «فیکسچر ایجاد شیار دسته و سرپنجه در سازهای سنتی»، «ساز نی چوبی هفت‌بند با قابلیت اجرای تکرارپذیر» و حتی «دستگاه ورق‌زن نت با کنترل پایی» که همگی ایده‌هایی بومی و قابل حمایت قانونی‌اند.

او با بیان اینکه مخترعان و نوازندگان سنتی ایران ظرفیت ثبت صدها اختراع را دارند، گفت: «اگر ما سنتور می‌سازیم، اگر نی و تنبک می‌نوازیم، چرا نباید از طراحی‌ آن‌ها حمایت شود؟ مالکیت صنعتی می‌تواند منبع درآمد واقعی برای هنرمندان باشد.»

برندهایی که بی‌هویت مانده‌اند

یکی دیگر از حوزه‌هایی که دکتر اسلامی به آن پرداخت، علائم تجاری و برندینگ در صنعت موسیقی بود. او با اشاره به نمونه‌هایی مانند برند «سنتور محسن دهقانی» و «آسان‌کوک»، گفت: «هنرمندان موسیقی باید بدانند که نام هنری، سبک کاری و حتی سازشان می‌تواند ثبت شود. ثبت علامت تجاری نه‌تنها راهی برای حفظ هویت حرفه‌ای، بلکه ابزاری برای بهره‌برداری اقتصادی از هنر آن‌هاست.»

او افزود که بسیاری از گروه‌های موسیقی، ناشران، تولیدکنندگان تجهیزات صوتی و معلمان موسیقی، هنوز از ظرفیت قانونی علامت تجاری بی‌خبرند، در حالی‌که بازار جهانی موسیقی با برندها اداره می‌شود.

چرا دف، تنبور و نی نشان جغرافیایی ندارند؟

در بخش دیگری از سخنرانی، دکتر اسلامی به موضوع نشانه‌های جغرافیایی پرداخت؛ حوزه‌ای که به گفته او می‌تواند به احیای سازهای بومی و حمایت از جوامع محلی منجر شود. او با ابراز تأسف گفت: «در حالی که برای محصولاتی مثل خرمای پیار، زعفران تربت، فرش قم یا منبت آباده نشان جغرافیایی ثبت کرده‌ایم، هیچ‌کدام از سازهای بومی کشور ما مانند دف کردستان، تنبور غرب، نقاره گیلان یا نی بوشهر ثبت نشده‌اند.»

او این کم‌کاری را فرصت از دست‌رفته‌ای دانست که باید با همکاری وزارت ارشاد، وزارت میراث فرهنگی و انجمن‌های هنری جبران شود. دکتر اسلامی تأکید کرد: «نشانه جغرافیایی، فقط حفاظت نیست؛ یک فرصت برای ورود سازهای بومی به بازارهای جهانی است. برندینگ اقلیمی می‌تواند روستاها را به قطب تولید موسیقی سنتی بدل کند.»

مالکیت فکری برای همه است؛ حتی نوازنده کوچه‌نشین

در بخش پایانی سخنرانی، دکتر اسلامی با لحنی پرشور، مخاطبان را به بازاندیشی در باب گستره مالکیت فکری فراخواند: «مرکز مالکیت معنوی، خانه تک‌تک مردم ایران است. از دانش‌آموز دبستانی گرفته تا نوازنده خیابانی، همه می‌توانند از حقوق مالکیت فکری بهره‌مند شوند. این حوزه سن‌زده نیست، جنسیت‌زده نیست و انحصاری نیست.»

او افزود: «لباسی که می‌پوشیم، کتابی که می‌خوانیم، موسیقی‌ای که گوش می‌دهیم، همه در دایره مالکیت فکری‌اند. چرا هنرمند ما نباید از حمایت قانونی برای خلاقیتش برخوردار باشد؟»

سازهای ایرانی، هویت جهانی

در پایان این سخنرانی، دکتر اسلامی بر این نکته تأکید کرد که جشن ۱۰۰ سالگی قوانین مالکیت فکری در ایران باید نقطه شروعی باشد برای حفاظت هوشمندانه و قانونمند از موسیقی ملی. او گفت: «ما نه‌تنها باید از گذشته موسیقی‌مان حفاظت کنیم، بلکه باید آن را ثبت، برند و جهانی کنیم. سازهای ما، آوای ما و نغمه‌های ما، شناسنامه فرهنگی ملت ماست.»