گسترش ازدواج مشارکتی در چین؛ جوانان چینی به ازدواج بدون عشق روی می‌آورند

به گزارش اقتصاد آنلاین، اندیشکده چینی «ثینک چاینا» در گزارشی به دگرگونی مفهوم ازدواج در چین پرداخته است. این اندیشکده در گزارش خود آورده است: در آوریل امسال، فانگ چینگ، تهیه‌کننده ۳۳ ساله اهل پکن، اقدامی جسورانه انجام داد: او در شبکه اجتماعی ردنوت آگهی داد تا «همراه ازدواجی» پیدا کند؛ اما با این شرط که هیچ رابطه عاشقانه‌ای در کار نباشد. در متن او آمده بود: «دنبال شریک ازدواج هستم؛ هرکدام زندگی مستقل و حساب‌های مالی جدا، ولی در مناسبت‌ها و وظایف خانوادگی در کنار هم».

برخلاف انتظارش، نزدیک به صد نفر به این فراخوان پاسخ دادند. فانگ طی دو ماه با پنج نفر از آنها دیدار کرد و در نهایت فردی را انتخاب کرد که ارزش‌های مشابه داشت. او می‌گوید: «ما به هم احترام می‌گذاریم و یکدیگر را تحسین می‌کنیم، هرچند این لزوماً به عشق منجر نمی‌شود.»

در جامعه‌ای که ازدواج جایگاه پررنگی دارد، پدیده‌ای به نام «ازدواج مشارکتی» در حال گسترش است؛ ازدواجی که بیشتر بر اساس توافق و نیاز متقابل شکل می‌گیرد تا احساسات رمانتیک.

نقش خانواده و فشار نسل‌های پیشین

فانگ، که پیش‌تر نیازی به ازدواج نمی‌دید، تنها به خاطر پدربزرگ بیمار و سالخورده‌اش چنین تصمیمی گرفت. او که بزرگ‌کننده اصلی فانگ بوده، در جشنواره بهاری آرزو کرده بود نوه‌اش پیش از مرگ ازدواج کند. فانگ که دو رابطه جدی ناموفق را پشت سر گذاشته، حالا تصمیم گرفته با «شریک ازدواجی» خود طی یک سال آینده ازدواج کند.

او و شریکش حتی خانواده‌هایشان را به یکدیگر معرفی کرده‌اند. فانگ می‌گوید جز داستانی ساختگی درباره نحوه آشنایی، بقیه جزئیات حقیقت دارد. او داشتن فرزند را منتفی نمی‌داند، اما تأکید می‌کند مسئولیت اصلی بر دوش همسر آینده خواهد بود. به باور او، ازدواج بیشتر شبیه شراکت تجاری است: «ازدواج یعنی یافتن همکار زندگی و عمل به تعهدات قراردادی».

«ازدواج AA»؛ تقسیم برابر هزینه‌ها

شکل دیگری از ازدواج نوین، مدل «AA» است که بر تقسیم برابر هزینه‌ها استوار است. لو فانگ، کارمند ۳۲ ساله، همراه همسرش همه مخارج را دقیق تقسیم می‌کند: او هزینه پوشک و لباس فرزند را می‌پردازد و همسرش هزینه شیر خشک و تفریحات کودک را. حتی سیستمی از جریمه دارند؛ اگر یکی برای تفریح بیرون برود و دیگری از کودک مراقبت کند، باید ساعتی ۱۰۰ یوان جریمه بدهد.

به گفته لو، این روش یکی از بزرگ‌ترین منبع‌های اختلاف زناشویی یعنی پول را از بین می‌برد. منتقدان، این مدل را «محاسبه‌گرانه» می‌دانند، اما لو معتقد است همین توازن به عشق دوباره میان او و همسرش کمک کرده است.

«ازدواج دوطرفه»؛ میراث سیاست تک‌فرزندی

مدل دیگری که در چین رایج شده «ازدواج دوطرفه» است؛ شکلی که در استان‌های جیانگسو و ژجیانگ آغاز شد. در این مدل، هیچ‌کدام از خانواده‌ها جایگاه برتر ندارند، خبری از مهریه یا جهیزیه نیست و فرزندان به‌طور مساوی نام خانوادگی پدر و مادر را می‌گیرند.

شن دان‌لی، زن ۳۷ ساله اهل ژجیانگ، با همسرش دو فرزند دارد: پسر نام خانوادگی پدر (ژو) و دختر نام خانوادگی مادر (شن) را گرفته است. آنها با هر دو خانواده زندگی می‌کنند و هشت نفر از سه نسل در یک خانه زیر یک سقف به سر می‌برند. شن می‌گوید این مدل او را از حس «بیگانگی» در خانه همسر دور کرده و امنیت بیشتری داده است.

بازتعریف نقش زنان در ازدواج

کارشناسان حقوقی و جامعه‌شناسان معتقدند این اشکال تازه ازدواج نتیجه افزایش آگاهی فردی و قدرت چانه‌زنی زنان است. به گفته گویی فانگ‌فانگ، وکیل مستقر در شانگهای، ازدواج مشارکتی و دوطرفه به زنان اجازه می‌دهد صدای بیشتری در روابط داشته باشند.

او می‌افزاید که گرچه این ازدواج‌ها ممکن است ناقص به نظر برسند، اما بازتابی از پیشرفت اجتماعی و حقوق زنان‌اند. در همین حال، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه پکن تأکید می‌کند که در جامعه امروزی که «جامعه غریبه‌ها» نام گرفته، انتخاب فردی اهمیت بیشتری نسبت به سنت‌های خویشاوندی دارد.

میان آزادی فردی و الزامات اجتماعی

با وجود تمایل جوانان به استقلال، فشار خانواده و سیاست‌های دولتی برای مقابله با کاهش ازدواج و فرزندآوری همچنان سنگین است. نمونه آن، چی هوان، معلم ۳۰ ساله‌ای از مغولستان داخلی است که پس از بیش از ۱۰۰ خواستگاری ناموفق، در ردنوت به دنبال «شریک ازدواجی» گشت. او می‌گوید: «بزرگ‌ترین معنای ازدواج این است که آدمی عادی به نظر بیایم.»

از سوی دیگر، دولت محلی با ارائه مشوق‌هایی، چون پاداش نقدی، کوپن مصرفی و بسته‌های ازدواج تلاش دارد جوانان را به ازدواج و فرزندآوری ترغیب کند.

چالش‌ها و شکنندگی ازدواج‌های نوین

با وجود جذابیت ظاهری، این شکل‌های تازه ازدواج در برابر واقعیت‌های زندگی آسیب‌پذیرند. به گفته وکیل گویی، مشکلات مالی، اختلاف بر سر مالکیت خانه یا حتی تقلب در جلوگیری از بارداری می‌تواند به بحران و طلاق منجر شود. در ازدواج‌های دوطرفه نیز اختلاف بر سر نام خانوادگی فرزند یا تعداد فرزندان به درگیری میان خانواده‌ها دامن می‌زند.

همچنین، پرسش مهمی درباره آینده مراقبت از سالمندان مطرح است. در ازدواج‌های AA که بر استقلال و مساوات تأکید دارند، مسئله حمایت از والدین سالخورده یا حتی مراقبت از یکدیگر در دوران پیری به چالشی جدی بدل می‌شود.

جمع‌بندی

ازدواج‌های نوین در چین، از مشارکتی تا AA و دوطرفه، بازتابی از تلاش نسل جوان برای آشتی دادن آزادی فردی با الزامات اجتماعی است. این الگو‌ها اگرچه آزادی و برابری بیشتری به زنان و جوانان می‌دهند، اما همزمان خطر شکنندگی و بروز تعارض‌های تازه را نیز در خود دارند. در جامعه‌ای با ریشه‌های عمیق کنفوسیوسی، ازدواج سنتی همچنان غالب خواهد ماند، اما شکل‌های نوین نشان‌دهنده تغییرات نسلی و سازگاری با تحولات اجتماعی‌اند.