دومین دور نشست مذاکرات صلح در مصر همزمان با دومین سالگرد عملیات هفت اکتبر/آتش‌بس در غزه نزدیک است؟

به گزارش اقتصادآنلاین، در حالی‌که اسرائیل برای برگزاری مراسم سوگواری دومین سالگرد حمله‌ی هفتم اکتبر به رهبری حماس آماده می‌شود، گفت‌و‌گو‌ها برای پایان دادن به جنگ ویرانگر در غزه قرار است روز سه‌شنبه در مصر ادامه یابد. محور اصلی این مذاکرات، طرح تبادل گروگان‌ها با زندانیان است که از سوی دولت دونالد ترامپ پیشنهاد شده است.

روزنامه نیویورک‌تایمز، در گزارشی به دومین روز از مذاکرات غیرمستقیم حماس و اسرائیل برای پایان‌دادن به جنگ غزه پرداخت.

تجمع برابر اقامتگاه نتانیاهو و وزیران کابینه او

این سالگرد با عید «سُکوت»، جشن برداشت محصول در یهودیت هم‌زمان شده است. در این روز بیشتر کسب‌وکار‌ها در سراسر اسرائیل به مناسبت این عید تعطیل هستند و دولت نیز برگزاری مراسم رسمی یادبود را به اواخر ماه موکول کرده است. در نتیجه، انتظار می‌رود فضای عمومی کشور آرام و سنگین باشد.

دوشنبه‌شب، شماری از بستگان گروگان‌ها در برابر اقامتگاه نخست‌وزیر بنیامین نتانیاهو گرد هم آمدند، مراسم دعای عید برگزار کردند و خواستار پایان جنگ شدند.

«عیناو زانگ‌کاوِر»، که پسرش ماتان در غزه اسیر است، در ویدیویی از این مراسم خطاب به رئیس‌جمهور ترامپ گفت: «لطفاً این کابوس را تمام کنید. خواهش می‌کنم کاری کنید این اتفاق بیفتد.»

او به طرحی اشاره داشت که رئیس‌جمهور ترامپ ماه گذشته برای پایان جنگ و بازگرداندن گروگان‌ها ارائه کرد؛ طرحی که این هفته در مصر در حال بررسی است. سخنان او بازتابی از احساس مشترک بسیاری از خانواده‌ها بود.

ترامپ دوشنبه‌شب در یک نشست خبری در کاخ سفید گفت: «همه می‌خواهند این اتفاق بیفتد، حتی حماس.» او به طرح صلح پیشنهادی خود اشاره داشت.

با این حال، هنوز مسائل زیادی حل‌نشده باقی مانده است.

محورهای گفت‌وگوهای حماس و اسرائیل

گفت‌و‌گو‌های غیرمستقیم میان اسرائیل و حماس که با میانجی‌گری ایالات متحده، قطر و مصر در حال انجام است، احتمالاً بر دو محور اصلی از طرح بیست‌ماده‌ای ترامپ متمرکز خواهد بود؛ تبادل فلسطینیان زندانی با گروگان‌ها، و عقب‌نشینی نیرو‌های اسرائیلی از بخش‌هایی از غزه.

اسرائیل بر این باور است که حدود ۲۰ گروگان هنوز در غزه زنده هستند و همچنین به دنبال بازگرداندن پیکر حدود ۲۵ نفر دیگر است. وزیر خارجه آمریکا، مارکو روبیو، در گفت‌و‌گو با شبکه فاکس‌نیوز گفت حماس با «چارچوب آزادی گروگان‌ها» که رئیس‌جمهور ارائه کرده، موافقت کرده است.

بر اساس این طرح، گروگان‌ها در ازای آزادی ۲۵۰ فلسطینی محکوم به حبس ابد و ۱۷۰۰ زندانی غزه‌ای که در طول جنگ بازداشت شده‌اند، مبادله خواهند شد. برای هر گروگانی که پیکرش تحویل داده می‌شود، اسرائیل نیز اجساد ۱۵ شهروند غزه را آزاد خواهد کرد.

طبق طرح ترامپ، آزادی گروگان‌ها باید ظرف ۷۲ ساعت پس از پذیرش رسمی اسرائیل آغاز شود، اما کارشناسان می‌گویند اجرای چنین اقدامی در این بازه زمانی بسیار دشوار است. هنوز دو طرف درباره فهرست دقیق زندانیان فلسطینی که قرار است آزاد شوند، به توافق نرسیده‌اند.

سخنگوی کاخ سفید، «کارولاین لویت»، در نشست خبری روز دوشنبه گفت تیم‌های مذاکره‌کننده در مصر مشغول بررسی همین فهرست‌ها هستند: «آن‌ها فهرست گروگان‌های اسرائیلی و زندانیان سیاسی فلسطینی را مرور می‌کنند و گفت‌و‌گو‌ها در جریان است.»

او افزود: «همه طرف‌های این درگیری بر سر اینکه این جنگ باید پایان یابد توافق دارند و با چارچوب بیست‌ماده‌ای پیشنهادی رئیس‌جمهور ترامپ موافق‌اند.» به گفته او، این مذاکرات «دستاوردی چشمگیر» محسوب می‌شود.

روز جمعه، حماس اعلام کرد که آماده آزادی گروگان‌هاست. با این حال، این گروه هنوز به برخی از بند‌های مهم طرح صلح آمریکا که در گذشته نیز با آنها مخالفت کرده بود، پاسخ نداده است. از جمله، طرح ترامپ خواستار خلع سلاح کامل حماس و حذف این گروه از ساختار حکومتی غزه است. دو خواسته‌ای که از مواضع اساسی اسرائیل به شمار می‌روند و حماس مدت‌هاست آنها را رد کرده است.

سؤالاتی نیز درباره نحوه و گستره عقب‌نشینی نیرو‌های اسرائیلی از مواضع‌شان در غزه باقی مانده است.

ترامپ روز شنبه در پیامی در شبکه‌های اجتماعی نوشت که اسرائیل پیش‌تر با یک خط عقب‌نشینی اولیه در داخل غزه برای مرحله نخست توافق کرده است. او افزود: «وقتی حماس تأیید کند، آتش‌بس بلافاصله برقرار خواهد شد، مبادله گروگان‌ها و زندانیان آغاز می‌شود و شرایط برای مرحله بعدی عقب‌نشینی فراهم خواهد شد.»

با این حال، ممکن است حماس بخواهد درباره خطوط مرزی دقیق‌تر مذاکره کند.

در مذاکرات پیشین برای پایان جنگ، حماس با بازگشت نیرو‌های اسرائیلی به منطقه حائل در نزدیکی مرز غزه موافقت کرده بود. اما طرح ترامپ نیرو‌های اسرائیلی را در عمق بیشتری از خاک غزه باقی می‌گذارد و حماس نشان داده که ممکن است با این بخش از طرح مخالفت کند.

نتانیاهو بر سر دو راهی

بنیامین نتانیاهو در سخنرانی‌ای طی آخر هفته، کوشید طرح ترامپ را نوعی پیروزی جلوه دهد. او گفت که زمینه توافق احتمالی برای پایان جنگ، با تصمیم خودش برای ادامه فشار نظامی بر حماس و همچنین تلاش‌های دیپلماتیک فراهم شده است. هرچند این عملیات نظامی با محکومیت گسترده جهانی روبه‌رو شده بود.

اعضای جناح راست افراطی در ائتلاف دولتی نتانیاهو از ابتدا با هرگونه توافق مخالف بوده‌اند و تهدید کرده‌اند اگر نخست‌وزیر چنین توافقی را بپذیرد، دولت را منحل خواهند کرد. نتانیاهو سعی کرده میان آنان و فشار فزاینده داخلی و بین‌المللی، به‌ویژه از سوی ترامپ، تعادل برقرار کند. بسیاری از اسرائیلی‌ها خواستار آزادی گروگان‌ها و پایان جنگ‌اند.

ترامپ روز شنبه تصاویری از تجمع اسرائیلی‌ها در تل‌آویو در حمایت از توافق آزادی گروگان‌ها منتشر کرد. او توضیحی نداد، اما تصاویر گویای نظرش بودند.

به نظر می‌رسد حتی نتانیاهو نیز نمی‌تواند از فرمان ترامپ سرپیچی کند. تا روز شنبه، ارتش اسرائیل فعالیت‌های خود را به «اقدامات دفاعی و واکنش به تهدید‌های فوری» محدود کرده بود.

در سوی دیگر، حماس نیز زیر فشار شدیدی برای پایان جنگ قرار دارد.

بسیاری از فلسطینیان در غزه، طرح ترامپ را تنها روزنه امید پس از نزدیک به دو سال رنج طاقت‌فرسا و آوارگی‌های پی‌درپی می‌دانند. تقریباً تمام غزه ویران شده، ده‌ها هزار فلسطینی از جمله هزاران کودک کشته شده‌اند و ترامپ گفته است اگر حماس توافق را نپذیرد، به اسرائیل «چراغ سبز کامل» برای نابودی این گروه خواهد داد.

ترامپ در شبکه‌های اجتماعی از اسرائیل خواست تا برای پیشبرد توافق، بمباران غزه را متوقف کند. ارتش اسرائیل نیز طبق گزارش‌ها، دستور یافته است تمرکز خود را بر دفاع بگذارد و عملیات نظامی را در نوار غزه کاهش دهد.

چه خواهد شد؟

با این وجود، درگیری‌ها در زمین ادامه دارد. ارتش اسرائیل روز یکشنبه اعلام کرد چندین حمله علیه «افرادی که تهدیدی برای نیروهایش بودند» انجام داده است. امدادگران غزه گفتند به دلیل ادامه نبرد‌ها در برخی مناطق، هنوز نتوانسته‌اند به اجساد قربانیان دست یابند.

اسرائیل و حماس در طول این جنگ بار‌ها مذاکرات غیرمستقیم داشته‌اند که معمولاً بی‌نتیجه مانده است. با این حال، مارکو روبیو روز یکشنبه گفت هرچند جنگ هنوز پایان نیافته، اما این بار امیدواری بیشتری وجود دارد.

او گفت: «چیزی که این‌بار امید می‌دهد این است که بالاخره چارچوبی برای پایان دادن به همه اینها وجود دارد.»

سخنگوی کاخ سفید، خانم لویت، روز دوشنبه از تعیین ضرب‌الاجل برای گفت‌و‌گو‌ها خودداری کرد، اما گفت: «دولت به‌شدت در تلاش است تا روند کار را هرچه سریع‌تر پیش ببرد.»