اقدام غافلگیرکننده افغانستان/ طالبان ایران را آچمز کرد
سخنگوی اتحادیه فرآورده‌های نفتی از توقف سه تا چهار هزار کامیون ایرانی در مرز افغانستان خبر داد؛ اتفاقی که به‌دنبال تغییر ناگهانی استاندارد سوخت از سوی دولت افغانستان و بدون اطلاع قبلی رخ داده است.
به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از مهر ، حمید حسینی، سخنگوی اتحادیه فرآورده‌های نفتی، گفت: «ایران و افغانستان سال‌ها در تجارت سوخت همکاری داشته‌اند، اما دولت افغانستان در سال‌های اخیر به‌صورت ناگهانی استانداردهای خود را تغییر داده است.»
تغییر استاندارد سوخت بدون اطلاع قبلی
به گفته حسینی، پیش‌تر استانداردهای بنزین و گازوئیل افغانستان سختگیرانه نبود و سطح مجاز سولفور بین ۷۰۰۰ تا ۱۰هزار پی‌پی‌ام تعیین شده بود، اما این کشور ناگهان استاندارد گازوئیل را به ۲۰۰۰ پی‌پی‌ام کاهش داده است.
در نتیجه، بسیاری از کامیون‌هایی که در مسیر بارگیری یا در مرز بودند، اکنون بلاتکلیف مانده‌اند. او افزود: «خریداران افغان کالا را بار کرده‌اند اما محموله‌ها در مرز متوقف شده‌اند؛ حتی ترانزیت سوخت از عراق نیز دچار مشکل شده است.»
هزاران کامیون در بن‌بست مرزی
حسینی اعلام کرد که حدود سه تا چهار هزار کامیون ایرانی بیش از دو ماه است در این شرایط گرفتار شده‌اند و نه امکان ورود دارند و نه اجازه بازگشت.
به گفته او، افغانستان تنها پنج روز پیش از اجرای استاندارد جدید اطلاع داده است، در حالی که طبق روال باید دست‌کم دو ماه زودتر اعلام می‌کرد تا فرصت برای تغییر قراردادها و تنظیم تولید فراهم شود.
کاهش شدید استاندارد بنزین
وی همچنین از تغییر ناگهانی استاندارد بنزین خبر داد و گفت: «میزان مجاز سولفور در بنزین از ۱۰ تا ۱۲ پی‌پی‌ام به ۲ پی‌پی‌ام کاهش یافته است.» حسینی خواستار ورود دستگاه دیپلماسی و وزیر امور خارجه برای حل این مسئله شد و تأکید کرد: بخش خصوصی نیز باید نقش فعال‌تری ایفا کند، زیرا بخشی از مشکلات ناشی از رقابت‌های داخلی افغانستان است.
رقابت منطقه‌ای پشت پرده تغییرات
سخنگوی اتحادیه فرآورده‌های نفتی اشاره کرد که کشورهای دیگری همچون ترکمنستان، روسیه و ازبکستان نیز از تأمین‌کنندگان سوخت افغانستان هستند و رقابت میان آن‌ها برای حفظ بازار، گاهی موجب اعمال تغییرات ناگهانی و ایجاد اختلال در تجارت می‌شود.
تکرار سناریوی سال گذشته
گزارش‌ها حاکی از آن است که این نخستین‌بار نیست که چنین اتفاقی رخ می‌دهد. سال گذشته نیز تغییر ناگهانی استاندارد سوخت در افغانستان باعث توقف موقت صادرات بنزین پتروشیمی ایران شد.
کارشناسان می‌گویند تغییر در میزان مجاز سولفور، یکی از شاخص‌های کلیدی در تجارت بین‌المللی انرژی است و هرگونه کاهش ناگهانی آن می‌تواند تولیدکنندگان فعلی را از بازار حذف کرده و زنجیره‌های حمل‌ونقل را مختل کند.
تهدیدی برای بازار سنتی ایران در افغانستان
ایران سال‌هاست بخش مهمی از سوخت مصرفی افغانستان را تأمین می‌کند و این بازار برای بخش خصوصی و صادرات غیرنفتی کشور اهمیت بالایی دارد. تغییرات اخیر در حالی انجام شده که بسیاری از قراردادها و معاملات پیش‌تر نهایی شده بودند و مسیرهای حمل‌ونقل فعال بودند. اجرای فوری استانداردهای جدید موجب توقف محموله‌ها و زیان مستقیم صادرکنندگان ایرانی شده است.
ضرورت فعال‌سازی دیپلماسی اقتصادی
تحلیلگران معتقدند رقابت تأمین‌کنندگان منطقه‌ای و سیاست‌های ناگهانی کابل، نیازمند واکنش سریع‌تر و مؤثرتر دستگاه دیپلماسی ایران است. هماهنگی وزارت خارجه با بخش خصوصی می‌تواند از تکرار چنین بحران‌هایی جلوگیری کرده و جایگاه ایران را در بازار انرژی افغانستان حفظ کند.