احتمال خروج ایلان ماسک؛ چالش بزرگ سهام‌داران تسلا در رأی‌گیری سرنوشت‌ساز
هیئت‌مدیره شرکت تسلا تمام سرمایه خود را بر ایلان ماسک گذاشته و اکنون نوبت سهام‌داران است تا تصمیم بگیرند: پرداخت تا سقف ۸۷۸ میلیارد دلار سهام به مدیرعامل یا پذیرش خطر خروج او از شرکت؛ تصمیمی که آینده تسلا و ساختار حاکمیت شرکتی آن را رقم خواهد زد.
به گزارش اقتصادآنلاین، هیئت‌مدیره شرکت تسلا با تمام قوا پشت ایلان ماسک ایستاده است. اکنون این سهام‌داران هستند که باید تصمیم بگیرند آیا از بزرگ‌ترین ریسک تاریخ شرکت حمایت می‌کنند یا نه.
قرار است روز پنجشنبه رأی‌گیری درباره انتخابی سرنوشت‌ساز برگزار شود: پرداخت تا سقف ۸۷۸ میلیارد دلار سهام شرکت به ماسک یا پذیرش خطر خروج او، اقدامی که ممکن است ارزش سهام تسلا را به شدت کاهش دهد. کارشناسان می‌گویند این تصمیم عملاً به همه‌پرسی درباره این مسئله تبدیل شده است که آیا اصول سنتی حاکمیت شرکتی در مورد ثروتمندترین مرد جهان نیز صدق می‌کند یا خیر.
تبدیل تسلا به غول هوش مصنوعی یا ریسک تمرکز قدرت
هیئت‌مدیره و بسیاری از سرمایه‌گذاران استدلال می‌کنند تنها ماسک است که می‌تواند وعده‌های خود برای تبدیل تسلا به یک قدرت بزرگ در حوزه هوش مصنوعی، با میلیون‌ها خودروی خودران و ربات‌های انسان‌نما را محقق کند. اگر ماسک طی یک دهه به تمام اهداف عملکردی هیئت‌مدیره دست یابد، ارزش بازار تسلا به ۸.۵ تریلیون دلار خواهد رسید و او حدود یک‌چهارم از سهام شرکت را در اختیار خواهد داشت.
این پاداش چندین برابر بیش از دریافتی هر مدیرعامل دیگری است، و حتی در صورت عدم تحقق بخش عمده اهداف، ماسک همچنان ده‌ها میلیارد دلار دریافت خواهد کرد. با این وجود، بسیاری از سرمایه‌گذاران از این ارقام نجومی چشم‌پوشی می‌کنند.
دیدگاه حامیان پاداش و مخالفان آن
نانسی تنگلر، مدیرعامل و مدیر سرمایه‌گذاری شرکت «لافِر تنگلر اینوِستمنتس» و از سرمایه‌گذاران تسلا گفت: «اگر قرار است سهام شش برابر شود که این شرط در اینجا مطرح است من پول زیادی به دست می‌آورم. چرا باید نگران میزان پولی باشم که او می‌گیرد وقتی در حال تحقق تغییر و چشم‌انداز شرکت است؟».
اما دیگر سهام‌داران عمده و کارشناسان حوزه حقوق و پاداش مدیران هشدار می‌دهند که این پیشنهاد ریسکی عظیم برای سرمایه‌گذاران دارد. به گفته کارشناسان، این بسته نه‌تنها به دلیل حجم آن، بلکه به خاطر وابستگی کامل آینده تسلا به یک فرد دارای منافع متضاد، اصول حاکمیت شرکتی را نقض می‌کند؛ فردی که ممکن است قدرت نامحدودی در شرکت به دست آورد. آنان تأکید می‌کنند مدیریت مسئولانه مستلزم آن است که هیئت‌مدیره همواره به روی رقابت آزاد برای یافتن بهترین مدیرعامل در هر زمان باز باشد.
مذاکرات پشت پرده و فشار ماسک بر هیئت‌مدیره
ماسک به درخواست‌ها برای اظهار نظر پاسخ نداد و سخنگوی هیئت‌مدیره تسلا نیز از اظهارنظر خودداری کرد.
در جریان مذاکرات، ماسک به اعضای هیئت‌مدیره گفته بود ممکن است اولویت خود را به سایر شرکت‌هایش از جمله شرکت فضایی «اسپیس‌ایکس»، استارت‌آپ هوش مصنوعی «xAI» و شرکت کاشت مغزی «نورالینک» بدهد مگر اینکه به توافق برسند. روبین دن‌هولم، رئیس هیئت‌مدیره، بار‌ها در تلاش برای متقاعد کردن سهام‌داران نسبت به طرح پاداش، بر خطر از دست دادن ماسک تأکید کرده است.
هشدار کارشناسان و نگرانی صندوق‌های بازنشستگی
چارلز السون، مدیر بنیان‌گذار مرکز «واینبرگ» برای حاکمیت شرکتی در دانشگاه دلاور گفت: «هیئت‌مدیره تسلا عملاً گروگان یک مدیرعامل ستاره است.» او افزود: «به نظر من پاسخ مناسب این است که بگویند “روز خوبی داشته باشید”.»
برخی سهام‌داران بزرگ از جمله صندوق بازنشستگی کارکنان عمومی ایالت کالیفرنیا (CalPERS) و صندوق ثروت حاکمیتی نروژ نیز نگرانی مشابهی را مطرح کرده و به‌طور علنی با پاداش ماسک مخالفت کرده‌اند. بانک سرمایه‌گذاری نروژ (Norges Bank Investment Management) روز سه‌شنبه اعلام کرد این طرح می‌تواند ارزش سهام‌داران را کاهش دهد و خطر وابستگی بیش از حد شرکت به یک فرد را تشدید کند.
استدلال حامیان طرح و دیدگاه دانشگاهیان
هیئت‌مدیره تسلا برای حفظ طولانی‌مدت ماسک در رأس شرکت، شروطی از جمله دوره‌های واگذاری تدریجی سهام را در نظر گرفته است.
کریشنا پاله‌پو، استاد دانشکده بازرگانی هاروارد و متخصص حاکمیت شرکتی، گفت این طرح با منافع سهام‌داران همسوست، زیرا پاداش ماسک را به افزایش چشمگیر ارزش سهام گره می‌زند و او را ملزم می‌کند سهام دریافتی را تا پنج سال نگهدارد.
اهرم قدرت ماسک و وعده‌های بزرگ او
به گفته پاله‌پو، ماسک سابقه‌ای درخشان در رشد خارق‌العاده قیمت سهام دارد و تنها در صورتی بیشترین پاداش‌ها را دریافت خواهد کرد که بار دیگر موفق به تحقق چنین رشدی شود. او گفت: «اعداد بزرگ هستند، چون اهداف بزرگ‌اند.»
اهرم قدرت ماسک بر هیئت‌مدیره و سهام‌داران عمدتاً در ارزش کنونی بازار سهام تسلا نهفته است، که بسیار فراتر از واقعیت مالی کسب‌وکار در حال افول خودرو‌های برقی این شرکت است. ارزش ۱.۵ تریلیون دلاری بازار تسلا عمدتاً بر وعده‌های دیرینه ماسک برای تسلط بر آینده خودرو‌های خودران و ربات‌های انسان‌نما استوار است.
تهدید خروج ماسک و واکنش تحلیل‌گران
کارشناسان حاکمیت شرکتی می‌گویند تهدید احتمالی خروج ماسک – و سقوط متعاقب سهام تسلا – به او قدرتی عظیم برای درخواست بسته‌های جبران خدمت بی‌سابقه داده است. دن‌هولم، رئیس هیئت‌مدیره، در نامه‌ای در ۲۷ اکتبر به سهام‌داران نوشت: «بدون ایلان، تسلا ممکن است بخش بزرگی از ارزش خود را از دست بدهد، زیرا دیگر به عنوان شرکتی که به دنبال آینده‌ای متفاوت است ارزش‌گذاری نخواهد شد.»
دیوید لارکر، مدیر «ابتکار پژوهش در حاکمیت شرکتی» در دانشکده بازرگانی دانشگاه استنفورد، گفت از منظر اقتصادی، موضع هیئت‌مدیره در حفظ ماسک قابل درک است. او گفت: «اگر تصور کنید ماسک ممکن است برود و سهام تسلا سقوط کند، چنین چیزی را نمی‌خواهید در دوره مسئولیت خود تجربه کنید.»
گاتام موکوندا، استاد مدرسه مدیریت دانشگاه ییل، گفت ایلان ماسک در حال حاضر به اندازه کافی سهام شرکت تسلا را در اختیار دارد که در صورت تحقق اهداف عملکردی هیأت‌مدیره، به نخستین تریلیونر جهان تبدیل شود و دیگر نیازی به مشوق مالی «تریلیون دوم» از سوی سرمایه‌گذاران ندارد.
او افزود: هیأت‌مدیره نباید از تهدید فردی بترسد که در صورت سقوط ارزش سهام تسلا، خود بیشترین ضرر را خواهد دید ـ همان بزرگ‌ترین سهام‌دار شرکت. موکوندا گفت: «این فردی است که اسلحه‌ای را به سوی سر خودش گرفته و می‌گوید: به من یک تریلیون دلار بدهید.» وی تأکید کرد: «وظیفه هیأت‌مدیره این نیست که مانند عروسک سرجنبان هرچه مدیرعامل می‌خواهد، تأیید کند.»
رأی‌گیری سرنوشت‌ساز تسلا و سهام ۱۵ درصدی ماسک
ماسک در رأی‌گیری روز پنجشنبه با در اختیار داشتن بلوک رأی‌دهی بالقوه تعیین‌کننده‌ای مواجه است سهام شخصی‌اش که ۱۵ درصد از کل سهام تسلا را تشکیل می‌دهد. ماسک در بسته‌های حقوقی پیشین خود رأی نداد، زمانی که شرکت تسلا در ایالت دلاور ثبت شده بود. اما هیأت‌مدیره اعلام کرده است که طبق قوانین ایالت تگزاس – جایی که تسلا پس از لغو بسته حقوقی قبلی به حکم دادگاه دلاور دوباره در آن ثبت شد – مدیرعامل می‌تواند در این رأی‌گیری شرکت کند.
قاضی ایالت دلاور، بسته جبران خدمت سال ۲۰۱۸ ماسک را که در ابتدا ۵۶ میلیارد دلار ارزش داشت و اکنون به ۱۲۸ میلیارد دلار رسیده، «مبلغی غیرقابل تصور» توصیف کرده بود. به گفته او، این رقم حاصل مذاکراتی با اعضای هیأت‌مدیره‌ای بود که به دلیل روابط نزدیک با ماسک و همچنین دریافت حقوق‌های گزاف، در موقعیت تعارض منافع قرار داشتند.