آسیب جدیدی بیماری دیابت به اندام‌های حیاتی / این نشانه‌ها را جدی بگیرید
افزایش شیوع دیابت در ایران به دلیل رژیم غذایی ناسالم، کم‌تحرکی و چاقی همچنان ادامه دارد و کشور با وجود تعهدات بین‌المللی، هنوز به هدف کاهش این بیماری نرسیده است.
به گزارش اقتصادآنلاین، دیابت یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن متابولیک در جهان است که به دلیل اختلال در تولید یا عملکرد انسولین، سطح قند خون را به‌طور غیرطبیعی بالا می‌برد. این بیماری نتیجه ترکیبی از عوامل ژنتیکی، سبک زندگی ناسالم، کم‌تحرکی، تغذیه نامناسب و حتی عوامل محیطی مانند آلودگی هوا است.
در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع، دیابت می‌تواند به عوارض جدی و گاه جبران ناپذیری در قلب، کلیه، چشم‌ها، اعصاب و دیگر اندام‌های حیاتی منجر شود. دیابت در سه نوع اصلی شامل نوع یک، نوع دو و دیابت بارداری شایع‌تر است.
علائم رایج بیماری شامل تشنگی و ادرار بیش از حد، خستگی مداوم، تغییرات ناگهانی وزن، تاری دید، کندی بهبود زخم‌ها و عفونت‌های مکرر است. در بسیاری موارد، به ویژه در مراحل اولیه، دیابت بدون علامت بروز می‌کند و همین موضوع اهمیت غربالگری و معاینات دوره‌ای را دوچندان می‌سازد. آگاهی از نشانه‌ها، آزمایش‌های منظم و اصلاح سبک زندگی، سه رکن اصلی پیشگیری و مدیریت دیابت هستند.
مریم پیمانی، پژوهشگر مرکز تحقیقات دیابت دانشگاه علوم پزشکی تهران، با اشاره به مطالعات ملی در این زمینه تأکید کرد: «رژیم غذایی پرکالری و ناسالم، کم‌تحرکی، چاقی و آلودگی هوا از مهم‌ترین عوامل خطر دیابت در ایران هستند.» وی افزود که برخی عوامل مانند سابقه خانوادگی و وراثت قابل تغییر نیستند، اما اصلاح الگوی تغذیه و افزایش فعالیت بدنی می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری داشته باشد. با این حال، افزایش مصرف فست‌فود و رشد چاقی در میان کودکان، روند ابتلاء را تشدید کرده است.
به گفته این پژوهشگر، دیابت نوع یک به طور سنتی در کودکان و نوجوانان و دیابت نوع دو در بزرگسالان بالای ۴۰ سال شایع بود؛ اما تغییر سبک زندگی موجب افزایش بروز دیابت نوع دو در کودکان نیز شده است. با وجود تأثیر عوامل محیطی و ژنتیکی، هنوز علت این بیماری به‌طور کامل شناخته نشده و حتی افراد لاغر یا با تغذیه سالم نیز ممکن است به آن مبتلا شوند.
طبق اهداف توسعه پایدار سازمان ملل، ایران متعهد بود تا طی سال‌های اخیر شیوع دیابت را ۲۰ درصد کاهش دهد، اما نه‌تنها به این هدف نرسیده بلکه روند ابتلا همچنان صعودی است.
دیابت فقط قند خون را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد؛ بلکه با ایجاد سندروم متابولیک، کنترل فشار خون و چربی خون را نیز دشوار می‌کند. این بیماری علاوه بر عوارض حاد مانند افت یا افزایش شدید قند خون و کوما، با پیامدهای مزمن نظیر نابینایی، نارسایی کلیه، زخم و قطع عضو، اختلالات عصبی و بیماری‌های قلبی-عروقی همراه است. در ایران، بخش بزرگی از موارد دیالیز و قطع عضو ناشی از دیابت گزارش می‌شود. در صورت عدم اقدام فوری برای اصلاح رژیم غذایی، افزایش فعالیت بدنی و کاهش آلودگی هوا، بار اقتصادی و اجتماعی دیابت در کشور بیشتر خواهد شد.
کارشناسان تأکید می‌کنند که آموزش سبک زندگی سالم باید از سنین کودکی آغاز شود. گنجاندن این مباحث در کتاب‌های درسی مدارس و استفاده از روش‌های نوین آموزشی همچون بازی‌وارسازی (Gamification) می‌تواند به تغییر نگرش نسل آینده و حتی خانواده‌ها کمک کند. افراد در وضعیت پیش دیابت نیز با وجود نداشتن معیارهای کامل تشخیص، در معرض خطر بالای عوارض قلبی، کلیوی، چشمی و روانی هستند.
سنین ۴۰ تا ۶۰ سالگی، دوران پرخطر ابتلاء به دیابت محسوب می‌شود و ابتلا در این سن می‌تواند بهره‌وری نیروی کار را کاهش داده و هزینه‌های سنگینی بر خانواده‌ها و نظام سلامت تحمیل کند. با این حال، افزایش موارد در کودکان و نوجوانان زنگ خطری جدی برای نسل آینده است.
دیابت در کودکان، به ویژه نوع یک که نیازمند تزریق روزانه انسولین است، علاوه بر جسم، بر روان کودک و خانواده نیز اثر می‌گذارد. به همین دلیل، آموزش مربیان مدارس برای حمایت از این کودکان ضروری است. همچنین معرفی الگوهای موفق مانند ورزشکاران یا افراد شناخته‌شده مبتلا به دیابت می‌تواند انگیزه و امید را در میان کودکان افزایش دهد. والدین نیز نیازمند دریافت آموزش‌های روان‌شناسی و مهارت‌های مدیریت بیماری هستند تا کیفیت زندگی فرزندشان بهبود یابد.
