لاغری بیش از حد ممکن است خطرناک‌تر از اضافه وزن باشد

به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از زومیت، همه ما شنیده‌ایم که اضافه‌وزن برای سلامتی مضر است و کاهش وزن می‌تواند زندگی طولانی‌تری به همراه داشته باشد. اما مطالعه جدیدی نشان می‌دهد داستان به این سادگی نیست و لاغری بیش از حد می‌تواند حتی خطرناک‌تر از داشتن کمی اضافه‌وزن باشد.

مطالعه گسترده‌ای در دانمارک نشان می‌دهد افراد بسیار لاغر ممکن است بیشتر از کسانی که کمی اضافه‌وزن دارند، در معرض خطر مرگ زودرس قرار بگیرند. پژوهشگران با تجزیه و تحلیل اطلاعات بیش از ۸۵ هزار بزرگسال دریافتند احتمال مرگ زودرس در کسانی که شاخص توده بدنی (BMI) آنها کمتر از ۱۸٫۵ است، تقریباً سه برابر بیشتر از افراد دارای شاخص توده بدنی در محدوده سالم است.

شاخص توده بدنی از تقسیم وزن (بر حسب کیلوگرم) بر قد (بر حسب متر) به توان دو به دست می‌آید. این عدد به صورت کلی نشان می‌دهد وزن فرد در محدوده کم‌وزنی، طبیعی، اضافه‌وزن یا چاقی قرار دارد. محدوده‌های شاخص توده بدنی به طور کلی به این شکل هستند:

کم‌وزن: کمتر از ۱۸٫۵

وزن سالم: بین ۱۸٫۵ تا ۲۴٫۹

اضافه‌وزن: بین ۲۵ تا ۲۹٫۹

چاقی: ۳۰ و بالاتر

محققان متوجه شدند که ارتباط بین شاخص توده بدنی و مرگ‌ومیر منحنی U شکل است: هم افراد دارای شاخص توده بدنی بسیار پایین و هم افراد دارای شاخص توده بدنی بسیار بالا، در معرض خطر مرگ بالاتر قرار دارند. جالب اینجا است که افراد دارای شاخص توده بدنی در محدوده اضافه‌وزن، معمولاً نسبت به افراد دارای شاخص توده بدنی پایین‌تر، درمعرض خطر کمتر هستند.

برای مثال:

افرادی با شاخص توده بدنی کمتر از ۱۸٫۵، تقریباً سه برابر بیشتر در معرض مرگ زودرس هستند.

افرادی با شاخص توده بدنی بین ۱۸٫۵ تا ۱۹٫۹، دو برابر بیشتر در معرض خطر هستند.

خطر مرگ زودرس در افرادی که شاخص توده بدنی آنها بین ۲۰ تا ۲۲٫۴ است، حدود ۲۷ درصد بیشتر از گروه مرجع است.

درمقابل، افرادی دارای شاخص توده بدنی بین ۲۵ تا ۳۵، یعنی کسانی که اضافه وزن یا چاق محسوب می‌شوند، افزایش قابل توجهی در خطر مرگ نداشتند. فقط احتمال مرگ افراد با شاخص توده بدنی بالای ۴۰، بیش از دو برابر بود.

چرا کم‌وزنی خطرناک است؟

داشتن مقداری چربی در بدن می‌تواند به مقابله با بیماری‌ها کمک کند. برای مثال، بیماران سرطانی که تحت شیمی‌درمانی هستند، اغلب وزن از دست می‌دهند. اگر این افراد ذخایر چربی کافی داشته باشند، بدنشان می‌تواند انرژی مورد نیاز برای ادامه عملکرد‌های حیاتی را تأمین کند. اما کسانی که چربی کمی دارند، سریع‌تر ذخایر خود را از دست می‌دهند و توانایی بدن برای بهبودی کاهش می‌یابد.

ارتباط بین شاخص توده بدنی و مرگ‌ومیر به شکل منحنی U است: هم کم‌وزنی و هم چاقی شدید خطر بالاتری دارند

همچنین کاهش وزن غیرعمدی ممکن است نشانه‌ای از بیماری باشد؛ بیماری‌هایی مانند سرطان یا دیابت نوع ۱ معمولاً قبل از تشخیص باعث کاهش وزن می‌شوند؛ بنابراین شاخص توده بدنی پایین گاهی می‌تواند نشانه‌ای از مشکل زمینه‌ای باشد.

مطالعه نشان می‌دهد اضافه‌وزن متوسط همیشه به معنای خطر بیشتر برای زندگی نیست. مفهومی مثل «چاق، اما سالم» همچنان پشتیبانی علمی پیدا می‌کند. به همین دلیل، برخی محققان پیشنهاد می‌کنند که محدوده BMI سالم ممکن است کمی بالاتر از محدوده سنتی باشد.

توجه به این نکته ضروری است که شاخص توده بدنی ابزاری ساده و رایج برای ارزیابی سلامت است، اما محدودیت‌هایی دارد. این شاخص تنها نسبت قد به وزن را درنظر می‌گیرد و عوامل مهمی مثل رژیم غذایی، سبک زندگی، توزیع چربی بدن و زمینه ژنتیکی افراد را نادیده می‌گیرد. همچنین، معیار‌های استاندارد BMI بیشتر براساس بدن سفیدپوستان طراحی شده و ممکن است برای گروه‌های دیگر دقیق نباشد.

بهترین حالت، استفاده از معیار‌های دقیق‌تر مانند آزمایش‌های خون، اسکن‌های تصویربرداری و اطلاعات سبک زندگی است. این روش‌ها هزینه‌بر و زمان‌بر هستند، اما اطلاعات بسیار دقیق‌تری نسبت به BMI ارائه می‌دهند.

داده‌های مطالعه هنوز مقدماتی هستند و برای نتیجه‌گیری قطعی، تحقیقات بیشتری لازم است. با‌این‌حال، پیام اصلی و واضح این است که لاغری بیش از حد می‌تواند خطرناک باشد و سلامت فرد را تهدید کند.

نکته مهم دیگر این است که داشتن اضافه‌وزن متوسط لزوماً طول عمر را کوتاه نمی‌کند و ممکن است افرادی با BMI کمی بالاتر از محدوده سنتی «سالم»، همچنان از سلامت خوبی برخوردار باشند. این موضوع نشان می‌دهد که شاخص توده بدنی ابزاری ساده و محدود برای ارزیابی سلامت است و نمی‌تواند تصویر کامل و دقیقی از وضعیت سلامتی فرد ارائه دهد.

بنابراین، نمی‌توان سلامت واقعی فرد را صرفاً با عدد شاخص توده بدنی مشخص کرد و باید عوامل دیگری مانند تغذیه، سبک زندگی، توزیع چربی بدن و وجود بیماری‌های زمینه‌ای را نیز درنظر گرفت.