دولت پزشکیان یارانه نقدی ۲۵ میلیون نفر را قطع کرد / این خانوار منتظر یارانه مهرماه نباشند

به گزارش اقتصادآنلاین،در حالی که مدیرکل رفاه ایرانیان امروز صبح اعلام کرد تا پایان سال مجموعاً ۱۸ میلیون نفر از فهرست یارانه‌بگیرها حذف خواهند شد، وزیر تعاون این عدد را افزایش داده و گفت که ۲۵ میلیون نفر از یارانه‌بگیرها دیگر یارانه دریافت نخواهند کرد. این تحولات نشان‌دهنده یک بازنگری اساسی در سیاست‌های یارانه‌ای کشور با هدف هدفمندسازی بیشتر منابع و انطباق با اصول قانونی است.

تکلیف قانونی برای حذف یارانه دهک‌های پردرآمد

رستمی، معاون رفاه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، در تشریح جزئیات این سیاست‌ها، به تکلیف قانونی دولت در اجرای قانون بودجه سال جاری اشاره کرد.

رستمی اعلام کرد: «طبق تکلیف قانون بودجه سال جاری، وزارت تعاون مکلف است یارانه دهک‌های ۱۰، ۹ و ۸ را حذف کرده و درآمد صرفه‌جویی شده را صرف پرداخت کالابرگ و دهک‌های پایین جامعه کند.» این بدان معناست که ساختار حذف یارانه‌ها نه تنها یک تصمیم سیاستی، بلکه یک الزام قانونی است که باید اجرا شود.

آمار حذف شدگان یارانه نقدی تا کنون و پیش‌بینی‌ها

وی در ادامه به روند اجرای این قانون از ابتدای سال پرداخت و ارائه آمار تفکیکی پرداخت: «از ابتدای سال جاری تاکنون یارانه ۸ میلیون نفر از افراد پردرآمد حذف شده است و هر ماه حدود بین ۱ تا ۳ میلیون نفر حذف می‌شوند. ما مکلف هستیم تا پایان سال یارانه سه دهک پردرآمد جامعه را که شامل حدود ۱۸ میلیون نفر هستند، حذف کنیم.»

رستمی همچنین پیش‌بینی کرد که با ادامه روند فعلی و حذف‌های آتی، تا آخر سال مجموع حذفیات یارانه به ۱۸ میلیون نفر برسد. این رقم تنها مربوط به اجرای تکلیف قانونی حذف دهک‌های ۸، ۹ و ۱۰ است، اما اظهارات وزیر تعاون مبنی بر حذف ۲۵ میلیون نفر نشان می‌دهد که ممکن است سازوکارهای دیگری نیز برای غربالگری یا حذف افراد غیرنیازمند در حال اجرا باشد که شامل دهک‌های پایین‌تر یا حذف مواردی با استانداردهای جدید خواهد بود.

پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان و دهک‌بندی یارانه بگیران

اساس اجرای این طرح عظیم، استفاده از پایگاه رفاه ایرانیان است که به عنوان مرجع اصلی برای تشخیص وضعیت مالی و اجتماعی خانوارها عمل می‌کند. رستمی به سابقه این پایگاه اطلاعاتی اشاره کرد: «پایگاه رفاه ایرانیان از سال ۱۳۹۲ تشکیل شده و اطلاعات خانوارها اعم از دارایی، حساب‌های بانکی، گردش مالی و موقعیت اجتماعی را تجمیع و بر اساس آن، امتیاز بندی و دهک‌بندی می‌کند (از دهک یک کم‌درآمد تا دهک ۱۰ پردرآمد).»

نکته کلیدی در مورد این پایگاه، اتکای آن به داده‌های ثبت‌شده است: «او تأکید کرد: «این اطلاعات ثبتی‌محور است و بر اساس خوداظهاری افراد نیست.» این رویکرد تلاش می‌کند تا میزان خطا و تخلف در اعلام وضعیت درآمدی را به حداقل برساند و تصمیم‌گیری‌ها بر اساس مستندات رسمی باشد.

پزشکیان: یارانه باید به نیازمندان تعلق گیرد

اظهارات مقامات ارشد دولت، از جمله رئیس‌جمهور مسعود پزشکیان، نشان می‌دهد که مهر ۱۴۰۴ می‌تواند نقطه عطفی در اجرای این سیاست باشد و دولت عزم جدی برای اجرای کامل قانون دارد.

پزشکیان با تأکید بر ضرورت خدمات یارانه‌ای هدفمند به قشرهای آسیب‌پذیر، موضع دولت را شفاف کرد: «یارانه باید به کسانی تعلق بگیرد که به آن نیاز دارند. پرداخت یارانه به برخی از دهک‌ها از اول هم اشتباه بود و بهتر است به جای آنکه به آنها یارانه بدهیم، یارانه افراد نیازمند را تقویت کنیم.»

رئیس جمهور همچنین با اشاره به یارانه‌های غیرنقدی مانند یارانه بنزین، به ناکارآمدی سیستم فعلی انتقاد کرد: «چرا باید به فردی که چهار برابر دیگران بنزین مصرف می‌کند، همان میزان یارانه بدهیم؟» این اظهارات نشان می‌دهد که رویکرد دولت صرفاً حذف یارانه نقدی نیست، بلکه هدف، اصلاح کلی سازوکار توزیع کلیه یارانه‌ها به سمت عدالت بیشتر است.

یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های اجرای طرح‌های غربالگری، اعتراضات مردمی نسبت به داده‌های مورد استفاده است. معاون رفاه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به این چالش‌ها پاسخ داد.

دلایل اصلی اعتراض به قطع یارانه نقدی

رستمی در مورد دلایل اصلی اعتراضات توضیح داد: «بیشترین اعتراض در مورد یارانه‌ها در مورد تعداد خودروی خانوار و حساب‌های بانکی است که ادعا می‌کنند خودرو به نام آن‌ها بوده و متعلق به اقوام است یا پولی که در حساب آنهاست، متعلق به تنخواه‌گردان شرکت یا سازمان است.»

برای حل ریشه‌ای این مشکلات، نیاز به تفکیک دقیق‌تر حساب‌ها وجود دارد. رستمی تأکید کرد: «باید حساب‌های تجاری و شخصی از یکدیگر جدا شود و با کمک بانک مرکزی، حساب‌های ویژه‌ای برای تنخواه‌گردانی سازمان‌ها و شرکت‌ها در نظر گرفته شود.» این اقدام به دولت اجازه می‌دهد تا گردش مالی تجاری را از مصرف شخصی خانوارها تمایز دهد و در دهک‌بندی، فقط درآمد واقعی خانوار مد نظر قرار گیرد.

سایت اعتراض به حذف یارانه

دولت سازوکاری را برای رسیدگی به افرادی که معتقدند به اشتباه حذف شده‌اند، تعریف کرده است. کسانی که نسبت به دهک یا حذف یارانه خود اعتراض دارند می‌توانند به سامانه حمایت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به نشانی hemayat.mcls.gov.ir مراجعه کنند. این سامانه امکان ثبت درخواست تجدیدنظر و ارائه مستندات لازم برای بازبینی پرونده را فراهم می‌آورد.

۷ شاخص اصلی حذف یارانه نقدی

برای شفافیت بیشتر، دولت ۷ شاخص اصلی که مبنای شناسایی دهک‌های پردرآمد و در نتیجه حذف یارانه نقدی آن‌ها قرار گرفته‌اند را اعلام کرده است. این شاخص‌ها نشان‌دهنده پیچیدگی داده‌کاوی صورت‌گرفته توسط پایگاه رفاه ایرانیان هستند:

1. مجموع درآمد خانوار: مهم‌ترین عامل که شامل کلیه منابع درآمدی ثبت شده اعضای خانوار است.

2. تراکنش‌های بانکی: حجم و تکرار تراکنش‌های مالی که می‌تواند نشان‌دهنده سطح مصرف یا گردش مالی غیررسمی باشد.

3. دارایی‌های ملکی: مالکیت املاک و مستغلات ثبت شده در سیستم‌های دولتی (مانند ثبت اسناد).

4. خودروهای لوکس: داشتن بیش از یک خودرو یا خودروهایی با ارزش بالا (بیش از آستانه تعیین شده).

5. سفرهای خارجی: سابقه ثبت‌شده سفرهای بین‌المللی که نشان‌دهنده توانایی مالی برای سفرهای تفریحی است.

6. اقامت در خارج از کشور: داشتن اقامت یا محل سکونت ثبت‌شده در کشورهای دیگر.

7. سرانه درآمد ماهانه پس از کسر اجاره مسکن: معیار سنجش قدرت خرید واقعی افراد پس از کسر هزینه مسکن، که در دهک‌بندی به عنوان یک فاکتور تعدیل‌کننده مهم در نظر گرفته می‌شود.

این ۷ شاخص به صورت ترکیبی و با وزن‌دهی مشخص (که ممکن است سالانه تغییر کند) امتیاز کل خانوار را تعیین کرده و دهک مربوطه را مشخص می‌سازند. بنابراین احتمال قطع یارانه مهرماه خانواریی که ۷ شاخص بالا را دارند، بسیار بالاست.