آغاز بارورسازی ابرها با پهپاد‌های پیشرفته / ناوگان پروازی در ۴ کلانشهر افزایش یافت
با آغاز فصل بارش‌ها و عبور نخستین سامانه بارشی جدی از شمال‌غرب کشور، عملیات بارورسازی ابرها دوباره در مرکز توجه قرار گرفته است.
به گزارش اقتصاد آنلاین ، عملیات بارورسازی ابرها که در حوضه آبریز دریاچه ارومیه شروع شد و اکنون پرسش‌های قدیمی درباره کارآمدی، محدودیت‌ها و چالش‌های علمی آن را بار دیگر زنده کرده است.
آغاز عملیات بارورسازی ابرها با نخستین سامانه بارشی
با ورود نخستین سامانه بارشی مناسب، نخستین پرواز بارورسازی در روزهای گذشته بر فراز حوضه آبریز دریاچه ارومیه انجام شد. هماهنگی‌های لازم برای به‌کارگیری ناوگان از نیمه آبان آغاز شده بود و با رسیدن شرایط مناسب، عملیات به‌سرعت کلید خورد.
در تهران اما هنوز سامانه‌ای با ویژگی‌های موردنیاز برای بارورسازی مشاهده نشده و بررسی‌ها ادامه دارد. برخی مناطق دیگر مانند کوهرنگ نیز در فهرست انتظار قرار دارند تا شرایط رطوبتی و بارشی آن‌ها ارزیابی شود.
برنامه‌ریزی‌ها نشان می‌دهد در صورت فراهم بودن شرایط جوی، عملیات بارورسازی با هواپیما و پهپاد تا نیمه اردیبهشت ادامه خواهد یافت. علاوه بر این، تعیین مناطق هدف و ایجاد پایگاه‌های تخصصی جدید نیز از هفته‌های گذشته در دستور کار قرار گرفته است.
گسترش ناوگان و توسعه پایگاه‌ها
در طرح امسال چند اقدام عملی برای افزایش ظرفیت و دقت عملیات پیش‌بینی شده است. ناوگان پروازی از دو به پنج فروند افزایش می‌یابد و ۱۲ پایگاه ویژه در چند استان طراحی شده تا عملیات به‌صورت دقیق‌تر و منظم‌تر پیش برود.
چهار محور اصلی فعالیت نیز مشخص شده است:
حوضه آبریز دریاچه ارومیه
حوضه آبریز زاینده‌رود
استان تهران
استان خراسان رضوی
با وجود این برنامه‌ها، مسئله تأمین منابع مالی همچنان مطرح است. افزایش هزینه‌ها به‌ویژه در بخش ارزی، اجرای کامل طرح را به تخصیص بودجه جدید وابسته کرده است. تأمین سوخت تجهیزات اما با موافقت هیئت دولت به پیش می‌رود.
چالش‌های علمی و ظرافت‌های فنی
تجربه چند دهه گذشته نشان می‌دهد بارورسازی تنها در شرایط کاملاً خاص و بر روی برخی ابرها نتیجه‌بخش است. محققان می‌گویند موفقیت عملیات به شناخت دقیق ویژگی‌هایی چون دما، ارتفاع و ترکیب قطرات آب و کریستال‌های یخ وابسته است. غفلت از این جزئیات می‌تواند حتی به کاهش بارش طبیعی منجر شود.
در برخی موارد نیز گزارش شده که بارش‌های تقویت شده در مناطقی خارج از هدف رخ داده‌اند. این موارد سبب شده کارشناسان بر ضرورت تحلیل‌های دقیق و پرهیز از نگاه ساده‌انگارانه به این فناوری تأکید کنند.
تأثیر ۱۵ تا ۲۰ درصدی بارورسازی ابرها ؛ واقعیت یا برآورد؟
روش‌های مختلف بارورسازی از یدور نقره تا یخ خشک و کربن مایع در کشورهای مختلف استفاده شده و ارزیابی‌های جهانی معمولاً افزایش ۵ تا ۱۵ درصدی بارش را محتمل می‌دانند. در برخی مطالعات داخلی نیز از تأثیر ۱۵ تا ۲۰ درصدی سخن گفته شده، هرچند این ارقام به شرایط اقلیمی و نوع ابرها وابسته است.
در این میان، ادعاهای غیرعلمی مانند «جابجایی ابرها» نیز مطرح می‌شود؛ ادعاهایی که متخصصان آن‌ها را فاقد مبنای فیزیکی می‌دانند و بر لزوم گفت‌وگوی کارشناسی و دوری از برداشت‌های غیرمستند تأکید دارند.
فصل تازه؛ پرسش‌های تکراری
با شروع بارش‌های پاییزی، بارورسازی ابرها دوباره به‌عنوان یکی از ابزارهای مکمل مدیریت منابع آب مطرح شده است. اما پرسش‌ها درباره دامنه واقعی تأثیر، الزامات فنی، دقت هدف‌گذاری و توجیه اقتصادی آن همچنان باقی است.
در حالی که بسیاری از حوضه‌های آبریز کشور با کمبود مزمن بارندگی روبه‌رو هستند، چشم‌ها بار دیگر به عملیات امسال دوخته شده تا مشخص شود آیا این فناوری می‌تواند در کنار سایر اقدامات سازگاری با کم‌آبی، نقشی مؤثر ایفا کند یا همچنان تردیدهای علمی، سایه خود را بر نتایج آن حفظ خواهد کرد.