نامه انجمن روان‌ پزشکان به رئیس‌ جمهور/ توصیه‌های پنج‌گانه برای بازسازی روانی پس از جنگ

به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از همشهری آنلاین، دکتر سید وحید شریعت، رئیس انجمن علمی روان‌پزشکان ایران در نامه‌ای به رئیس جمهور ایران جنگ ۱۲ روزه را گواه ظرفیت‌های پنهان جامعه ایرانی در نمود‌هایی ممتاز از همبستگی مردمی تا روایت‌های تازه از وطن‌دوستی خواند که می‌تواند به فرصتی برای ترمیم وضعیت روانی-اجتماعی جامعه بدل شود.

در این نامه خطاب به دکتر مسعود پزشکیان، رئیس جمهور ایران آمده است: ملت ایران در سال‌های اخیر، به سبب تجربه بحران‌های پی‌درپی اقتصادی، اجتماعی و روانی، دوره‌ای دشوار و فرساینده را از سر گذرانده است. در این میان، جنگ ۱۲ روزه اخیر و حملات نظامی بی‌سابقه به خاک کشور، به‌ویژه در تهران و دیگر مناطق پرجمعیت، عنصری تازه و نگران‌کننده بر عوامل سبب‌ساز اضطراب‌های جمعی افزود؛ وضعیتی که پیامد‌های آن، مرز‌های امنیت فیزیکی را در نوردید و آثار روانی، اجتماعی و نسلی آن را نمی‌توان نادیده گرفت.

اگرچه ارزیابی ابعاد امنیتی و نظامی این رویداد‌ها از دایره تخصص ما خارج است، اما به‌عنوان انجمنی علمی و تخصصی در حوزه سلامت روان، وظیفه خود می‌دانیم نسبت به تبعات روانی-اجتماعی این وقایع بیم داده و برخی توصیه‌های مشفقانه و کارشناسانه را به استحضار حضرت‌عالی برسانیم. از نگاه ما، شرایط کنونی، فرصتی است برای بازاندیشی در رابطه دولت و ملت، احیای سرمایه اجتماعی، و تقویت انسجام ملی. آن‌چه در روز‌های اخیر رخ داد - از بروز نمود‌هایی ممتاز از همبستگی مردمی تا روایت‌های تازه از وطن‌دوستی - گواه ظرفیت‌های پنهان جامعه ایرانی است که می‌تواند به پشتوانه‌ای برای ترمیم وضعیت روانی-اجتماعی جامعه بدل شود.

در این راستا، با تأکید بر مسئولیت حاکمیت در سیاست‌گذاری کلان و فراهم آوردن زیر ساخت‌های لازم، و در عین حال باور به نقش جامعه مدنی، رسانه‌ها و نهاد‌های تخصصی، انجمن علمی روان‌پزشکان ایران پیشنهاد‌های خود را در پنج محور اصلی به شرح زیر تقدیم می‌دارد:

۱. برنامه‌ریزی ملی برای ارتقای سلامت روان با رویکرد پیشگیرانه و ترمیمی:

• طراحی برنامه‌های جامع مداخلات روانی-اجتماعی متناسب با شرایط پس از بحران توسط وزارت بهداشت، با همکاری نزدیک دانشگاه‌ها، انجمن‌های تخصصی و سازمان‌های مردم‌نهاد

• تخصیص منابع برای ارتقاء زیرساخت‌های خدمات سلامت روان عمومی، به‌ویژه برای گروه‌های در معرض آسیب (از جمله کودکان، نوجوانان، بازماندگان مستقیم حملات، کادر امدادی) با اولویت حمایت از خدمات ادغام یافته در شبکه بهداشتی درمانی و سطوح پایه ارائه خدمات

• حمایت از پایش وضعیت و مطالعات علمی و مستقل در حوزه سلامت روانی اجتماعی و توجه ویژه سیاستگذاران به نتایج این مطالعات و هشدار‌های صاحب نظران و جوامع علمی.

۲. بازنگری در سیاست‌های فرهنگی-اجتماعی که بر سلامت روان عمومی تأثیرگذار هستند:

• تقویت جریان آزاد اطلاعات و کاهش محدودیت‌های بی‌مبنای فضای مجازی و رسانه‌های ارتباطی

• اتخاذ سیاست‌هایی که کرامت فردی، حریم خصوصی، و سبک زندگی متنوع شهروندان را محترم شمارد

• حمایت از آموزش هویت ملی، تاریخی، و فرهنگی ایران‌زمین در برنامه‌های آموزشی رسمی، در کنار سایر آموزه‌های اعتقادی و اخلاقی

۳. برنامه‌ریزی اقتصادی با در نظر گرفتن پیامد‌های روانی معیشت:

• طراحی بسته‌های معیشتی و حمایت هدفمند از اقشار فرودست در مناطق آسیب‌دیده

• بازنگری در سیاست‌های مالیاتی و تعدیل فشار‌های اقتصادی بر طبقه متوسط و کم‌درآمد

• تقویت برنامه‌های رفاه اجتماعی با پیوند آنها به خدمات روانی-اجتماعی بازتوانی‌بخش

۴. تقویت گفتمان همبستگی و هویت ملی

• بازبینی سیاست‌های کلان خارجی بر اساس پذیرش تحولات منظومه ارزشی جامعه ایرانی

• حمایت از روایت‌های فراگیر ملی مبتنی بر وحدت در عین تکثر، فارغ از مرزبندی‌های قومی، مذهبی یا ایدئولوژیک

• تقویت نقش رسانه‌های عمومی و مجازی در بازسازی امید اجتماعی و انسجام ملی

• ترویج زبان گفت‌وگوی همدلانه و فراگیر در سطوح رسمی، مبتنی بر پذیرش تنوع اقوام، باورها، و سبک‌های زندگی ایرانیان (مانند اقدام به‌جا در خصوص عدم اجرای قانون حمایت از خانواده از طریق ترویج فرهنگ عفاف و حجاب)

۵. گشودن فضا برای مشارکت مدنی و گفتگوی اجتماعی

• تسهیل حضور تشکل‌های علمی، فرهنگی و مدنی در طراحی سیاست‌های بازسازی اجتماعی

• حمایت از گفت‌و‌گو‌های بین‌نسلی، بین‌فرهنگی، و میان‌نهادی با هدف کاهش شکاف‌های اجتماعی

• تقویت آزادی بیان و فضای نقد سازنده در چارچوب قانون

رئیس انجمن علمی روان‌پزشکان ایران در ادامه این نامه تاکید کرده: در جریان دوازده روز جنگ اخیر، جرقه‌های همدلی به شعله‌های گرم همبستگی تبدیل شد. از زاویه‌ای تخصصی یادآوری می‌نماییم مبادا این وضعیت، باعث خوش‌گمانی بی‌مورد، و چشم پوشیدن بر مسوولیت‌های دوچندان حکمرانان گردد. آتش‌بس، نه به تمامی پایان بحران است و نه به‌کمال آغاز آرامش. انرژی روانی تولید شده در جریان بحران که جلوه‌های میهن‌دوستی و دفاع از جغرافیا و تاریخ و نام ایران یافت، اگر در فضای پس از جنگ، پاسخی متناسب از جنس فهم، مراقبت، و افق‌بخشی نگیرد و جامعه، حاکمیت را نه در کار بازسازی آینده، که در عزم تکرار گذشته بیابد، به ناامیدی انفجاری مبدل می‌شود. انجمن علمی روان‌پزشکان ایران آمادگی دارد به‌عنوان نهاد تخصصی، در کنار سایر انجمن‌ها و نهاد‌های مرتبط، در فرآیند تدوین و اجرای سیاست‌های سلامت روانی-اجتماعی، به مسئولان کشور یاری رساند.